NewSecularism-Article-........

نبرد برای سکولاریسم به کانون مناقشات جهانی بازگشته است. خواستاران و دشمنان سکولاریسم را همه جا می توان يافت. تقریباً همهء پنجاه و هفت کشور اسلامی، به استثنای ترکیه و تونس، قانون اسلامی (شریعت) را پاس می دارند و اجرا می کنند. اسلامگرایان رادیکال علیه جوامع سکولار حکم جهاد داده اند. پاپ بندیکت شانزدهم پرچم مخالفت علیه سکولاریسم برداشته و آن را چالش عمدهء پیش روی مذهب کاتولیک می شمارد. در بعضی کشورهای اروپای شرقی کوشیده اند تا دوباره نظام کلیسای ارتودکس شرقی را برقرار کنند. در ایالات متحده راست مسیحی و سخنگویانش – از جمله پَت بوکانن، بیل اُرِلی، جورج وِیل و نیوت گینگریچ – سکولاریسم را طعن و لعن می کنند. و «میت رومنی» مدعی است که آزادی نیازمند دین است. او اعتقادی به حقوق بی دینان ندارد و آنان را متهم به تلاش برای استقرار "مذهب سکولاریسم" می کند. شوربختانه، کاندیداهای برجستهء دموکرات هم، از بیم مخالفت حامیان مذهبی شان، تاکنون سخنی در دفاع از جامعهء سکولار نگفته اند. با این حال، سکولاریسم سر در فراز دارد. اگر می خواهیم جوامعی پرطراوت، متکثر و شکوفا داشته باشیم، نیازمند سکولاریسم هستیم. این نکته به ویژه در مورد جوامع در حال توسعه صادق است.

اگر قرار باشد به تنوع فرهنگی برسیم، باید سکولاریسم را برگزینیم. اما به نگر من، بدون داشتن درک درستی از سنت های فرهنگی جوامع، نمی توانیم به قانون گزاری سکولار دست يازیم. به همین خاطر، به نظر می رسد که گرايش به «سکولاریسم چندگانه»، به معنی «انطباق ایده های سکولار با ارزش های محلی» بهترین راهکار باشد.

پرسشی که در اینجا می خواهم مطرح کنم این است که «سکولاریسم» و/يا «جامعهء سکولار» چیست؟ در پاسخ، به سه ویژگی اصلی اشاره خواهم کرد:

نخست، سکولاریسم معطوف به جدایش کلیسا و حکومت است. در اصلاحیهء اول قانون اساسی ایالات متحده، این نکته چنین بیان شده که "کنگره نباید هیچ قانونی در حمایت از موسسات مذهبی يا منع اعمال عبادی آنها تصویب کند." این اصل حیاتی حاکی از آن است که حکومت باید در قبال دین بیطرف باشد، و آزادی و تنوع عقاید، از جمله حق داشتن اعتقاد دینی يا بیدینی را محترم بشمارد. حکومت باید با همهء شهروندان، فارغ از باورهای دینی شان، به يکسان رفتار کند. حکومت حق ندارد دینی را ممنوع کند يا برای دینی مزایای ویژه قائل شود. ما بسیار خوش اقبال هستیم که قانون اساسی آمریکا تحت تأثیر اندیشهء روشنگری نوشته شد، و جورج واشنگتن، تامس جفرسن، جیمز مدیسون، و دیگر آبای بنیان گزار آمریکا قصد داشتند تا از ایجاد هرگونه دین دولتی، مانند کلیسای انگلستان، بپرهیزند. در حقیقت، ایالات متحده نخستین ملتی بود که بر اساس اصل جدایش دین و حکومت پایه گزاری شد.

باید يادآور شوم که امروزه حدود نود و پنج کشور اصل جدایی کلیسا (یا معبد يا مسجد) و حکومت را در قوانین اساسی شان لحاظ کرده اند. از جملهء این کشورها می توان به فرانسه، اسپانیا، ایرلند، هلند، آلمان، مکزیک، برزیل، چین، آفریقای جنوبی، هند و استرالیا اشاره کرد. در این کشورها جدایش دین و حکومت به شیوه های مختلفی صورت گرفته است و برای دفاع از اصل جدایش در برابر زوال و تهاجم مخالفان سکولاریسم نبرد مداومی جریان دارد.

مخالفان اصل جدایش [دین و حکومت] عمدتاً بنیادگرایان دینی هستند، از جمله پیروان اسلام، هندویسم محافظه کار، يهودیت سخت کیش، پروتستانیسم اوانجلیک، و کاتولیسیسم محافظه کار. با کمال تأسف، دولت جرج بوش نظر مساعدی به این مخالفان داشته است، برای مثال این دولت به خیریه های دینی کمک مالی می کرد و به ملاحظهء اخلاق الاهیاتی، پژوهش درباره سلول های بنیادی را ممنوع کرده بود. در روسیه، پرزیدنت پوتین کوشید تا کلیسای ارتدوکس روسی را احیا کند؛ در لهستان، کلیسای کاتولیک رومی در پی کسب جایگاه قدرتمند سابقش است.

پس ایدهء جدایش کلیسا و حکومت همواره در معرض تهدید است. در فرانسه، آزاداندیشان [۱] همواره در سنگر دفاع از سکولاریسم در برابر تازش کلیسای کاتولیک يا اسلام هستند. در ترکیه، ارتش وفادار به آرمان های کمال آتاتورک همواره آماده است تا در برابر تلاش اسلامگرایان برای حصر قانون اساسی سکولار کشور مقاومت کند.

یک نکتهء به غایت مهم این است که برای دفاع از اصل جدایش لازم نیست شخص اتئیست [بیخدا] يا اگنوستیک [لاادری] باشد. در ایالات متحده، اغلب مذاهب پروتستانتی حامی سکولاریسم هستند، همین طور يهودیان سکولار، کاتولیک های لیبرال، يونیتارین ها، و اعضای برخی مذاهب دیگر اصل جدایش را می پذیرند. اومانیسم سکولار در این کارزار بزرگ متحدان فراوانی دارد. در واقع، هم لیبرال ها و هم محافظه کاران، هم دینداران و هم بیدینان، سرسختانه مدافع اصلاحیهء اول [قانون اساسی آمریکا] هستند.

مطلب دوم اینکه مقصود از سکولاریسم می تواند ايجاد جوامعی باشد که بر پایهء «ارزش های سکولار» بنا شده اند. از زمان رنسانس به این سو، ایدهء اینجهانی کردن اخلاق نفوذ فزاینده ای يافته است. سکولاریست ها رستگاری و آبادی سرای آخرت را اهداف غایی خود نمی شمارند بلکه توجه شان معطوف به ارزش های «زندگی این جهانی» است – يعنی، خوشبختی، خودشکوفایی، تجارب لذت بخش، کنش های خلاقانه و والا و، در يک کلام، تحقق يک زندگی نیکو، نه تنها برای خود فرد بلکه برای همگان.

امروزه ارزش های عام اخلاقی، مانند خیراندیشی، نیکوکاری، داشتن حیطهء خصوصی، باور به اینکه همهء افراد ارج و ارزش برابر دارند، حقوق بشر، برابری، مدارا، اصول انصاف و عدالت، حل و فصل اختلافات توسط گفتگو، و آمادگی برای مصالحه، فضیلت های مدنی ی دموکراسی شمرده می شوند و به طور گسترده ای پذیرفته شده اند.

زمانهء مدرن اساساً سکولار است. جوامع امروزی کاملاً مستقل از اعتقادات دینی در پی رشد اقتصادی و افزایش ثروت عمومی هستند تا همهء مصرف کنندگان بتوانند از کالاها و خدمات شایسته ای برخوردار شوند. (من توجه کرده ام که امثال پَت رابرتسون و دیگر زعمای دینی راستگرا [در آمريکا] از کاربرد ماشین های لوکس و خانه های مجلل ابایی ندارند). حقنه کردن دینداری (ورای ظواهر سطحی دینی) به شرکت ها و سازمان های مدرن مضحک می نماید. در حیطهء اقتصاد، ملاک، کارآیی، بهره وری، کیفیت محصولات و خدمات، و سود است. ما هنگامی که می شنویم در خاورمیانه با پرداخت سود مخالفت می کنند، چون آن را خلاف قرآن می دانند هراسان می شویم. روشن است که هیچ جامعهء مدرنی نمی تواند بدون داشتن متخصصانی در حیطه های گوناگون به حیات خود ادامه دهد. اگر من دندان درد داشته باشم، به دندان پزشک نیاز دارم نه به کشیش؛ و اگر بخواهم خانه ای بسازم، بهتر است با يک معمار مجرّب مشورت کنم تا بتواند نقشه ای مهندسی و قابل اعتماد برایم بکشد.

به همین سیاق، همگی می پذیریم که برخورداری از آموزش های وسیع دامنهء فرهنگی، تاریخی، روشنفکری، علمی و هنری حق هر کودکی است و نیز هر فرد بزرگسالی حق دارد تا تجارب و معلومات خود را گسترش دهد.

مسلماً يکی دیگر از ارزش های سکولار امکان پرسشگری آزادانه و آزادی پژوهش است، که مبنای علم و فنآوری می باشد. سانسور و محدودیت های دینی – مانند مدافعان نظريهء «آفرينش هوشمندانه [۲]، که در پی تحمیل آن به نظریهء علمی «تحول داروينی» هستند – مانع پرسشگری آزادانه اند. برای داشتن جامعهء باز، داشتن ذهن باز حیاتی است. اگر کسی می خواهد پرسشگری علمی را پیش گیرد، آنگاه باید پیرو طبیعت گرایی روش شناختی [٣] باشد، يعنی شواهد عینی، همسازی عقلانی و آزمون تجربی را ملاک بگیرد و اینها هیچ ربطی به انجیل يا قرآن ندارند. در حقیقت، روش سکولار تقریباً در همهء علائق انسانی نقش حیاتی دارد: از ورزش و هنرها گرفته تا داروسازی، روانشناسی و هواشناسی. این حیطه ها، و حیطه های دیگر، ربطی به آموزه های دینی ندارند.

در میان ارزش های سکولار امروزی، نیاز فراوانی به يک اخلاق جهانی [۴] احساس می شود. زیرا ما باید کرهء زمین را میان خود تقسیم کنیم و دیگر هیچ کس مجاز نیست تا آموزه ها و باورهای خاص دین خود را به دیگران تحمیل کند. ما در جهانی چندفرهنگی زندگی می کنیم که در آن باید سکولاریسم چندگانه را ایجاد کرد – به گونه ای که در بافت سنت های فرهنگی گوناگون، بتوان شکل های مختلف سکولاریسم را برگزید. بنابراین، ما نیازمند مسیحیت سکولاریزه، يهودیت سکولاریزه، هندوئیسم سکولاریزه، و نيز اسلام سکولاریزه هستیم؛ تا همهء جوامع بتوانند بر مشکلات خود فائق آیند. حال پرسش اینجاست که آیا می توانیم يک سری ارزش ها و اصول مشترک وضع کنیم تا مبنای مشترکی برای تمدن جهانی باشند؟ اولویت اول ما البته باید وظایف نخستین ما باشد: حفظ محیط زیست سیاره ای که خانهء مشترک مان است؛ محو فقر و بیماری؛ حل و فصل صلح آمیز مناقشات، و حصول رفاه برای بیشترین مردمان. اینها مسائلی عملی هستند که باید برایشان راه حل های واقع گرایانهء سکولار اندیشید.

سکولاریزاسیون معنای سومی هم دارد. برخی دشمنان سرسخت سکولاریسم اصرار دارند که سکولاریسم مترادف با اتئیسم [بیخدایی] است؛ برخی اتئیست های ستیزه جو [۵] هم با آنها موافق اند. اما به نظر من این دیدگاه اشتباه است. در عين حال، برخی «اتئیست های ستیزه جو» کوشیده اند از قدرت حکومت برای حفظ "ایمان" خود سوء استفاده کنند. مثلاً، برخی رژیم های توتالیتر مثل شوروی و کامبوج که اتئیسم بخشی از ایدئولوژی رسمی شان بود، مخالفان دیندار خود را تحت تعقیب و آزار قرار داده اند – و حتی آنان را نابود کرده اند.

تفاوت میان طرفداران دیدگاه سکولار و جزم اندیشان، چه دیندار باشند و چه اتئیست، این است که سکولارها آزادی عقیده را می پذیرند. تجارب تلخ گذشته به بسیاری از دینداران آموخته که حکومت سکولار به حال آنها هم مفیدتر است. هرگاه مومنان تحت سیطرهء مومنان دیگر مذاهب قرار گرفته اند دچار سختی فراوان شده اند: کاتولیک ها پروتستان ها را آزرده اند (مانند سرکوب هوگونات ها در فرانسه)؛ حکومت های پروتستان هم علیه کاتولیک ها اعلام جنگ داده اند (مانند الیزابتی ها در انگلستان).

سیطرهء دین بر حکومت، به قول تامس هابز، به "جنگ همه علیه همه" می انجامد. پس از قرن ها جنگ های مذهبی، بالأخره مصالحه میان مذاهب رقیب برقرار شد و حاصل، حکومت سکولار بود. نیاز به سکولاریسم همچنین بازتاب تجارب اقلیت های دینی است. مسیحیان متعصب يهودیان را از کشوری به کشور دیگر رانده اند؛ سنی ها و شیعیان بیرحمانه همدیگر را سلاخی کرده اند؛ هندوها و مسلمانان درگیر کشمکش های خونین آئینی بوده اند، و همین طور بودیست های ستیزگر در برخی کشورها. به همین سبب، بسیاری از مذاهب اصل «جدایش» را پذیرفته اند – حتی مورمون های متعصب، شاهدان يهوه، باپتیست ها، و سبتیون [۶] در ایالات متحده. همهء این مذاهب تعقیب و آزار را تجربه کرده اند و لذا اصل جدایش را يک راه حل مرضی الطرفین شمرده اند. پس برای پذیرش اصل جدایش لازم نیست که فرد يا گروه بی دین باشد.

«عصر روشنگری» کوشید تا مردان و زنان را از چنگال اخلاقیات دینی و "شحنگان فضایل" (که می توانیم آنها را "زورگیرهای الهی" بخوانیم) نجات دهد. این فرآیند طولانی رهایش، با دفاع از آزادی اندیشه و در واکنش به تعقیب و آزار جوردانو برونو، گالیله و اسپینوزا آغاز شد. همین ملاحظات در انقلاب آمریکا هم نقشی اساسی داشتند، و به گسترش انگاره های "زندگی، آزادی و جستجوی خوشبختی" و "حقوق انسان" منجر شدند. بعدها، زیست شناسی کوشید تا با خصومت علیه داروینیسم مقابله کند؛ در علوم پزشکی هم حصول پیشرفت هایی مانند کالبدشکافی و هوشبری، بدون مقابله با دخالت های دینی، مقدور نبود. امروزه هم برخی بر پایهء اعتقادات دینی با پژوهش بر روی سلول های بنیادی و نظریهء تکامل مخالفت می ورزند. پیشرفت هایی مانند لغو برده داری، به رسمیت شناخته شدن حقوق زنان، و پذیرش آزادی جنسی (پیشگیری از بارداری، سقط جنین، طلاق، حقوق همجنسگرایان و غیره) تنها با بذل کوشش مداوم حاصل شدند. باید بر باورهای سنتی اخلاقی، که در آموزه های دینی تبلور يافته و اجرا می شوند، غلبه کرد يا آنها را اصلاح نمود. برای مجاز ساختن گونه گونی سلایق و شیوه های زندگی، جوامع دموکراتیک مدرن نبردهایی طولانی را از سر گذرانیده اند.

این نیروهای سکولارساز حاصل انقلاب های دموکراتیک - اومانیستی جهان مدرن بوده اند. تفکر مدرن این اصول را رسمیت بخشیده که همهء شهروندان ارزش و کرامت برابر دارند و فقیر و غنی باید تابع قانون واحدی باشند. پس، پذیرش دموکراسی به عنوان يک فضیلت مدنی، برای جوامع دموکراتیکِ کاپیتالیستی و سوسیالیستی اساسی است. در این جوامع لازم نیست که شخص اتئیست باشد تا دموکراتیک سازی جامعه را به عنوان يک ارزش بپذیرد.

اکنون، باید اشاره کنیم که برای برخی مومنان دشوار است که اخلاق سکولار را بپذیرند. چرا که به نظر آنان پیروی از حکم خدا و/یا رستگاری مهم تر از جستجوی خوشبختی يا کارزار برای رسیدن به عدالت اجتماعی است. به همین ترتیب، اخلاق سکولار برای برخی بیدینان می تواند مطلوب تر باشد چرا که زندگی سرشار و شکوفایی استعدادها و گرایش ها، از جمله برآوردن امیال جنسی، را دست يافتنی تر می سازد.

هرچه دینداری بیشتر افول کند، چشم انداز سکولارسازی ی ارزش ها روشن تر می شود. بسیاری از کسانی که این ارزش ها را می پذیرند رسماً دیندار هستند، اما فقط اسماً به کلیساها، کنیسه ها و معابد وابسته اند؛ محتمل تر آن است که آنها پذیرندهء نگرش سکولار و ارزش های اومانیستی بوده و چندگانگی فرهنگی را قبول داشته باشند. این حالت به ویژه هنگامی صادق است که این افراد ذهنی گشوده و اندیشمند داشته باشند و چه بسا مذهبی بودن شان صرفاً ناشی از محل تولد يا از روی اجبار خانواده بوده باشد

به همین دلیل، به نظر من، اتئیسم منفی که تنها در پی نفی دین است، بدون اینکه برنامهء ایجابی جایگزینی داشته باشد، ره به جایی نمی برد. برای پیگیری ایدهء روشنگری نوین، برنامهء جامع تری برای پیشرفت بشر لازم است. يعنی، باید از سکولاریسم در تمام معانی سه گانهء فوق حمایت کنیم: ۱) جدایش دین از حکومت؛ ۲) انسانی سازی ارزش هایی که علائق و نیازهای نوع بشر را تأمین می کنند؛ و ٣) افول دین مداری که مستلزم بالندگی «شهر بشر» [۷] به جای «شهر خدا» ست [٨] .

سخن من این نیست که ما نباید مدعاهای دینی را، به ویژه هنگامی که آشکارا کاذب، متعصبانه و مخرب هستند، با نگر انتقادی بررسی کنیم. همواره باید از جهان سکولار در برابر کسانی که می خواهند زیرآب اش را بزنند دفاع کنیم و با نگر مسئولانه به نقد و بررسی مدعاهای فراطبیعی و اخلاقی بپردازیم – به ویژه هنگامی که درصدد لطمه زدن به آزادی هستند. این نوع اخیر «سکولاریسم» مشابه «اومانیسم نو» [۹] است که بیانی جامع تر و مقبول تر از نگرش اومانیستی است.

بنابراین، سکولاریزاسیون جامعه نیازمند داشتن برنامهء گسترده تری است تا دینداران اسمی اما همفکر را نیز در دفاع و گسترش ارزش های اومانیستی شریک سازد. اما این برنامه را باید بر بافتارهای اجتماعی - فرهنگی موجود اعمال کرد. آئین های دیرپای هر فرهنگی با فرهنگ دیگر متفاوت است؛ و غنا و تکثّر فرهنگی را باید در نظر داشت – نباید از گونه گونی زبان ها، ذائقه ها، و تفاوت آداب و رفتار و دیگر امور هنجاری چشم بپوشیم. نمی توانیم به سادگی دین را باطل اعلام کنیم یا به حذف آن از نقشهء جهان امید ببنديم؛ دین رگ و ریشه ای قوی دارد و برای برخی مومنان، دین عمیقاً هویت بخش است، حتی اگر فقط اسماً به آن معقتد باشند. رویکرد ما باید «سکولاریسم چندگانه» ای باشد که بر مبنای اصول و آئین های موجود گزیده شده است.

میسیحیان و يهودیان، مورمون ها و سنی ها، پروتستان ها و بوداییان، هندوها و شیعیان هر يک ارزش ها و آداب فرهنگی خاص خود را دارند و، در نتيجه، اصلاح رفتار و حرکت دادن اندیشهء مردم به ساحتی دیگر فرآیندی درازدامنه است.

یکی از مولفه های اصلی اصلاحگری این است که هر قبیله، فرقه يا مذهب، با آداب و عقاید پیروان دیگر مذاهب آشنایی داشته باشد. حصول این وضع آسان نیست و مستلزم گفتگوها، بحث ها، برهمکنش ها و در هم آمیزش ها، فهم و درک دیگر دیدگاه ها، و نیز نقادی مسئولانه است. يکی از خطرات عمدهء نظام های دینی منزوی این است که جدا افتادگی و انحصار موجب تصلّب جزمیات شان می شود.

سرلوحهء برنامه های سکولاریزاسیون، آموزش است. باید تأکید کنیم که تمام کودکان حق دارند گسترهء فرهنگی وسیع تری را تجربه کنند – از مطالعهء علوم مختلف و کسب مهارت اندیشهء انتقادی گرفته تا آموختن تاریخ، هنرها، فلسفه، مطالعهء تطبقی ادیان جهان، و نظام های سیاسی و اقتصادی رقیب. این مهم مستلزم به رسمیت شناختن حقوق کودکان به عنوان بشر است. همان طور که والدین حق ندارند کودکان خود را گرسنگی بدهند، کتک بزنند، يا بی رحمانه تنبیه کنند، حق ندارند آنان را از آموزش مکفی محروم کنند. تلقین عقاید به اسم ارشاد، توهینی به حق کودک به عنوان شخص است.

آزادسازی زنان از سلطهء مردانه نیز از اولیت های برنامهء سکولاریزاسیون است؛ زنان باید آزاد باشند تا بتوانند کار کنند و سفر کنند و زندگی شان را خود بسازند، نه اینکه محبوس کار خانگی و مشاغل دون پایه باشند. زنان حق دارند از آموزش برخوردار شوند و در حیات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه نقشی را ایفا کنند که خود بر می گزینند. امروزه این نکات در کشورهای پیشرفته به طور گسترده ای پذیرفته شده است اما در بیشتر کشورهای اسلامی اینگونه حقوق زنان نفی می شود و این پاشنهء آشیل جوامع مسلمان است که باید بر آن نیشتر زد.

احقاق حقوق زنان البته مستلزم آن است که فرد آزاد باشد تا با هر کس که می خواهد ازدواج کنند يا زندگی مشترک داشته باشد، حتی اگر این به معنای خروج از دین باشد. زنان باید از همان آزادی ها و مسئولیت هایی برخوردار شوند که مردان دارند.

در جهان امروز فرآیند سکولاریزاسیون به سرعت رو به پیشرفت است: امروزه پروتستان ها و کاتولیک ها به رغم منهیات سنتی با هم ازدواج می کنند؛ همین طور يهودیان و مسیحیان، آسیایی ها و انگلیسی ها، سیاهان و سفیدها. تغییراتی که در ایرلند و اسپانیا شاهدیم چقدر امیدبخش هستند! این دو کشور که سابقاً دژ استبداد کاتولیکی بودند، به سرعت سکولاریزه شده اند و ارزش های اومانیستی را پذیرفته اند. يهودیان سکولار هم با سخت کیشی وداع گفته اند. هر چند که ممکن است هنوز درجاتی از وفاداری قومی را حفظ کرده باشند اما بخش بزرگی از آنان با افراد غیریهودی وصلت می کنند. الگوی اینان يهودیان مدرنی است که در علوم و هنرها افتخارآفریدند: اسپینوزا و مندلسون، انشتین و سالک، و نه پیامبران عهد عتیق. نزد مسلمانان نیز، کوشش برای سکولاریزاسیون آغاز شده است، به ویژه در دموکراسی های غربی، بعضی مسلمانان ایده های دموکراتیک آزادی، برابری و برابری پذیرفته اند و نسبت به چند گانگی ادیان و مذاهب روادارتر شده اند.

امروز حدود يک و نیم میلیارد نفر از جمعیت جهان بیدین هستند؛ و این رقم در حال افزایش است. این عده اگرچه اگنوستیک ها و اتئیست ها را نيز شامل می شوند اما همچنین شامل کسانی هست که اصلاً نسبت به ادیان موجود بی تفاوت بشمار می روند. چنان که يادآور شدم، تعداد قابل توجهی از مومنان اسمی هم مردد هستند و می خواهند از چنگ متون به اصطلاح مقدس رها شوند. باید خاطر نشان کنیم که گرچه ما می توانیم میراث تاریخی، ادبی و اخلاقی ادیان سنتی را پذیرا باشیم، اما می خواهیم توجه خود را معطوف منابع دیگری کنیم که به زندگی امروزی مان مربوط تر هستند: علوم جدید و فلسفه، گنجینهء بزرگ هنرها و ادبیات سکولار، و تکثّر فزایندهء فرهنگی. خطابهء سر کوه عیسی زیباست، همان قدر که بودیسم زیباست، اما هیچ کدام نباید يوغ گذشته را بر گردن ما بیفکند.

در ایالات متحده، تعداد سکولاریست ها رو به افزایش است. تعداد کسانی که به کلیسا، معبد و مسجد نمی روند به سرعت فزونی می يابد. دین نقش ناچیزی در زندگی اینان دارد. طبق آخرین نظرسنجی بارنا، 43 درصد جمعیت آمریکا به معابد نمی روند. این افراد عضو هیچ کلیسا و موسسهء مذهبی نیستند و بسیار به ندرت عبادت می کنند يا در مناسک جمعی حضور می يابند. این دسته سکولار هم هستند؛ گفتن اینکه شخصی سکولار است لزوماً به این معنا نیست که او بیخدا يا ضد دین است. اما به نظر من سکولاریسم در عين حال می تواند آلترناتیوهائی ایجابی برای همهء مردان و زنان ارائه دهد. بنابراین، ما باید بیشتر روی حمایت افراد غیرمذهبی حساب کنیم. در واقع، تعداد زیادی از مردم عادی، اکثریت دانشمندان ایالات متحده، برندگان جایزهء نوبل، پژوهشگران و هنرمندان و شاعران دیدگاه سکولار را اختیار کرده اند و از الگوهای اخلاقی سراسر سکولار و اومانیستی پیروی می کنند. ویژگی مشخصهء سکولاریست ها این است که غیرمذهبی هستند.

باید همسایگان مان را با روحیهء تعامل و نیکخواهی متقاعد کنیم که ما بدون پیرایهء دین، خدا، يا روحانیت هم می توانیم زندگی نیکویی داشته باشیم و شهروندان و والدین شایسته ای باشیم.

باید این را با نیکوکاری مان نشان دهیم، و در واقع هم چنین می کنیم!

(*) فهرست کامل کشورهای سکولار به این قرار است: آنگولا، بنین، بوتسوانا، بورکینافاسو، بروندی، کامرون، کیپ ورد، چاد، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری کنگو، اتیوپی، گابون، گامبیا، گینه، گینه بیسائو، غنا، لیبریا، مالی، نامبیا، آفریقای جنوبی، تونس، بولیوی، برزیل، کانادا، شیلی، کلمبیا، کوبا، اکوادور، هندوراس، مکزیک، پاراگوئه، پرو، اروگوئه، ونزوئلا، ایالات متحده آمریکا، جمهوری خلق چین، هند، اندونزی، ژاپن، قزاقستان، قرقیزستان، مغولستان، نپال، کره شمالی، فیلیپین، سنگاپور، کره جنوبی، سوریه، تایوان، تاجیکستان، تایلند، ترکمنستان، ازبکستان، ویتنام، آلبانی، ارمنستان، اتریش، آذربایجان، بلاروس، بلژیک، بوسنی و هرزگویین، بلغارستان، کرواسی، قبرس، جمهوری ترک شمال قبرس، جمهوری چک، استونی، فنلاند، فرانسه، گرجستان، آلمان، مجارستان، ایرلند، ایتالیا، لاتویا، لیتوانی، لوکزامبورگ، مقدونیه، مولداوی، مونته نگرو، هلند، لهستان، پرتغال، رومانی، فدراسیون روسیه، صربستان، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، اوکراین، استرالیا، حکومت های متحد میکرونزی، و زلاندنو.

(**) این مقاله نخست در مجلهء Free Inquiry فوریه- مارس 2008 با عنوان اصلی Multi-secularism: The New Agenda منتشر شده است. سکولاريسم نو عنوان مقاله را که «برنامهء نوين: سکولاريسم چندگانه» بوده تغيير داده است.

(***) پاول کورتز Paul Kurtz استاد بازنشستهء فلسفه در دانشگاه نیویورک در بوفالو و سردبیر نشريهء Center for Inquiry است.

محل اظهار نظر شما:

شما با اين آدرس ها می توانيد با ما تماس گرفته

و اظهار نظرها و مطالب خود را ارسال داريد:

admin@newsecularism.com

newsecularism@gmail.com

newsecularism@yahoo.com