گزارشی از دومین کنفرانس «حقوق اقلیت ها» یِ سازمان ملل

عـبدالسـتار دوشوکی

Doshoki@gmail.com

مقدمه

دومین همایش سالانهء اقلیت های قومی و مذهبی و زبانی ِ شورای حقوق بشر ِ سازمان ملل در روزهای پنجشنبه ٢١ و جمعه ٢٢ آبان در مقر سازمان ملل در ژنو برگزار شد. موضوع اصلی این گردهمایی نسبتاً بزرگ "حق مشارکت سیاسی اقلیت های قومی و مذهبی و زبانی در تعیین سیاست کشور متبوع خویش" بود. در این گردهمایی دو روزه در سالن مجمع عمومی سازمان ملل در ژنو، علاوه بر مسئولین سازمان ملل و کارشناسان مسئله تبعیض، بیش از پانصد نماینده از سازمان ها و گروه های وابسته به اقلیت های قومی، مذهبی و زبانی تحت تبعیض و همچنین فعالان حقوق بشر و نمایندگان اقلیت های تحت ستم مضاعف، و مدافعان حقوق زنان، به همراه نمایندگان دائمی بیش از هشتاد کشور جهان در سازمان ملل و حدود صد نهاد غیر دولتی شناخته شده و سازمان های بین المللی شرکت کرده بودند.

موضوعات محوری مورد بحث حاضرین در همایش عبارت بودند از: تشخیص چالش ها و مشکلات عدیده ای که اقلیت ها و کشورها با آن روبرو هستند؛ شناسایی  و بازتولید روش ها و استراتژی های کارا و موثر در رابطه با رفع تبعیض و بسط مشارکت سیاسی؛ بررسی فرصت ها، اقدامات مبتکرانه و راه حل های موجود برای حل معضل تبعیض و اجحاف دوگانه بر علیه اقلیت های مذهبی و قومی و زبانی و همچنین زنان.

نمایندهء ایران در مقر سازمان ملل در ژنو نيز در اين کنفرانس شرکت داشت و در سخنرانی خویش، همانند سال پیش، جهانیان را به یادگیری و تبعیت از منش ضد تبعیضی و گسترهء "الگوهای مساوات و برابری انسانی" و سیاست های موفقیت آمیز "عدالت پروری" و "الهی" رژیم جمهوری اسلامی ایران برای محو کامل هر نوع تبعیض و ستم در جهان، دعوت کرد.

زمینهء تاریخی کنفرانس

«منشور جهانی حقوق افراد وابسته به ملیت های قومی و اقلیت های مذهبی و زبانی» (1) هفده سال پیش توسط مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد. بر طبق مادهء یک این منشور حکومت ها موظف شدند که نه تنها از موجودیت و هویت ملی، قومی، فرهنگی، مذهبی و زبانی اقلیت ها در کشور خود حمایت کنند بلکه مقید گشتند تا شرایط لازم برای رشد و شکوفایی این گونه هویت ها را نیز فراهم کنند. طبق بند دوی مادهء یک منشور، حکومت ها موظف هستند برای پیشبرد اهداف ذکر شده برای رفع تبعیض قانونگزاری لازم را انجام دهند.

مادهء دوی منشور صراحتاً اعلام می دارد که "این افراد در رابطه با مسائل فرهنگی، قومی، مذهبی و زبانی خود باید کاملاً آزاد باشند و دولت حق هیچگونه دخالت و یا تبعیض در این امور را ندارد.  بند چهار مادهء دو نيز تصریح می کند که افراد وابسته به اقلیت ها حق احداث اتحادیه و سازمان های قومی (ملیتی)، زبانی و مذهبی را دارند. این حق تشکل و سازمان قومی و یا مذهبی و زبانی در ماده سه منشور نیز تاکید شده است. بعلاوه، بند پنج ِ مادهء دوی مـنـشـور این حق را به افراد و ابسته به اقلیت های ذکر شده می دهد تا با افراد و گروه های "هم قوم"، همزبان، هم مذهب و هم زبان در کشورهای دیگر و در فراسوی مرزهای شناخته شدهء بین المللی ارتباط و همیاری داشته باشند.

در متن گزارش اولین همایش اقلیت های قومی و مذهبی و زبانی شورای حقوق بشر ِ سازمان ملل، که سال پیش برگزار شد، موضوع اصلی بحث در مورد آموزش و دوگانگی در سیستم آموزشی و تبعیض علیه آموزش به زبان مادری بود. حق ذاتی و انکار ناپذیر آزادی آموزش به زبان مادری در بیانه ها و منشور های مختلفی بین المللی مورد تاکید قرار گرفته است. بر طبق قوانین متعدد بین المللی از جمله بند ٢٥ معاهدهء بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (2) ، و بند ٢١ منشور جهانی حقوق بشر(3)، هر فردی، به طور مستقیم و یا از طریق نمایندگان خود، حق دارد که در دولت و حکومت کشور خویش شرکت کند. بر طبق بند ١٦ مصوبهء گردهمایی سال پیش که منطبق با قوانین بین المللی می باشد، تمام کشورهای عضو سازمان ملل موظف هستند تا از طریق اعمال «سیاست های جبرانی مثبت»(4) تمام قوانین، زمینه ها و شرایط تبعیض آمیز را بر طرف کنند.

برنامـه و مطالب مطرح شده در جلسه

جلسه صبح روز پنجشنبه با سخنرانی رئیس شورای حقوق بشر سازمان ملل (5) آغاز شد. بعد از وی خانم «گئی مکدوگال»، کارشناس ارشد سازمان ملل در امور اقلیت ها، گزارشی ارائه نمود. سپس خانم «باربارا لی»، نمایندهء کنگرهء آمریکا و رئیس انجمن نمایندگان سیاه پوست کنگرهء آمریکا، در جایگاه رئـیس کنفرانس در مورد تجربهء مبارزهء سیاه پوستان برای کسب حقوق مساوی در آمریکا به تفصیل سخن گفت. معاون کمیسر عالی حقوق بشر ِ سازمان ملل نیز در نطق خود به نکات مثبت و دست آورد های اولین کنفرانس که در دسامبر سال 2008 برگزار شده بود پرداخت. چند تن از نمایندگان سیاه پوست کنگره آمریکا و نمایندگان مجالس کشورهای مختلف جهان در مورد تجارب خود و چگونگی امکان بازتولید شیوه ها و روش های مفید تجربه شده در زمینهء گسترش و افزایش مشارکت سیاسی و بهبود وضع اقلیت ها در کشورهای متعدد سخن گفتند.

سخنرانی نمایندهء سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی در مورد اجحاف و ستم به اقلیت های مسلمان در کشورهای غیر مسلمان قابل توجه و تامل بود. نمایندهء دولت پاکستان، که خود یک شیعه است، از حقوق اقلیت های مسلمان در کشورهای غیر مسلمان دفاع نمود، اما اشاره ای به حدود بیست تا سی درصد مسلمان سنی مذهب در ایران نکرد. یکی از نمایندگان از یمن نیز خاطر نشان کرد که "علیرغم تعداد نسبتاً کم اقلیت کوچک شیعه مذهب حوتی در یمن، بسیاری از شیعیان این کشور در مسندهای عالی رتبه کشوری و نظامی قرار دارند. بعنوان مثال، علاوه بر مقامات متعدد، رئیس جمهور فعلی یمن نیز شیعه حوتی می باشد. این در حالی است که سـُنـی های ایران نمی توانند حتی در استان خود استاندار بشوند. 

من نیز در آغاز سخنرانی خود به این حقیقت تلخ اشاره کردم که، بعنوان مثال، من علیرغم اینکه ایرانی و مسلمان هستم، اما بر طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی از کاندیدا شدن برای مقام های عالی کشوری، نظیر ریاست جمهوری، محروم هستم؛ آن هم در کشوری که سنگ اسلام را به سینه می زند و خود را اُم القرای جهان اسلام می داند؛ اُم القرایی که در آن ســُنی ها حتی اجازهء ساخت مسجد در تهران ندارند،در حالیکه شیعیان حتی در روستاهای دوردست بلوچستان  مسجد ویژهء خود را دارند، اگـرچه در این روستا ها شیعه ای وجود ندارد و این مساجد برای گاهاً برای استفادهء موقتی توسط گشت های سپاه و یا نیروهای انتظامی بکار گرفته می شوند. سپس، با استناد به سخنان نمایندهء ایران در همین گردهمایی در سال پیش ـ که گفته بود در ایران همهء مذاهب آزاد و مساوی هستند و اجحافی وجود نداردـ، به دورویی و عوامفریبی بعضی از کشورها و بخصوص ایران اشاره کردم و با اشاره به شعر "بــِـبَـری مال  ِ مسلمان و چو مالت بــِـبَـرند ؛ بانگ و فریاد برآری که مسلمانی نیست"، پرسیدم که "تـوبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند؟" سپس، با اشاره به وجود مذاهب، اقوام و "ملیت های" مختلف در ایران، برای حضار تشریح کردم که چگونه حکومت جزم اندیش و تامگرای جمهوری اسلامی برتری مذهبی تشیع اثنی عشری ِ معتقد به ولایت فقیه و ستم مضاعف علیه اقوام و ملیت های ایرانی را قانونمند و نهادینه کرده است. آنگاه به تشریح برنامه، اصرار و مکانیسم دخالت "غیر قانونی" دولت برای تحت کنترل درآوردن مدارس مذهبی اهل سنت و مساجد در بلوچستان و دستگیری و زندانی کردن بسیاری از علمای بیگناه و طراز اول ســُنـی بلوچ پرداختم. و از سازمان ملل و بخصوص رئیس شواری حقوق بشر سازمان ملل (در سخنرانی و حضوراً) درخواست کردم تا دولت ایران را از اعمال فشار نابخردانه بر علیه بلوچ های ســُنـی، زندانی کردن علمای بلوچ و تحت کنترل درآوردن مدارس آنان برحذر دارد.

خشم و اعتراض جمهوری اسلامی

سخنرانی من همراه با اعتراض شدید نمایندگان جمهوری اسلامی صورت گرفت. در پایان روز اول کنفرانس به نمایندهء جمهوری اسلامی اجازه سخنرانی داده نشد، که این امر نيز باعث خشم و اعتراض آنها شد. در اواخر جلسه نمایندهء دولت ایران با بالا بردن دست و سپس پلاکاردی که اسم ایران بر روی آن نوشته شده بود، تلاشی نافرجام نمود تا به روند و نحوهء ادارهء جلسه اعتراض کند. اما خانم باربارا  لی، با بی تقاوتی، از کنار این حرکت اعتراضی گذشت و ختم جلسهء روز اول را اعلام نمود. بعد از اختتام جلسهء پنجشنبه، نمایندگان ایران مراتب اعتراض خود را به مسئولین کنفرانس اعلام نمودند.

نمایندهء جمهوری اسلامی در دومین روز کنفرانس (جمعه ٢٢ آبان) اجازه سخنرانی یافت. وی علاوه بر اعتراض خود مبنی بر اینکه چرا به اصطلاح "ضد انقلاب تروریست و مطرود از جامعه" اجازه یافته بود که قبل از نمایندهء جمهوری اسلامی، که یک عضو رسمی سازمان ملل است، در این کنفرانس سخنرانی کند، تاکید کرد که در ایران هیچگونه ظلم و ستمی بر علیه اقوام و یا مذاهب وجود ندارد و مسئولین سازمان ملل نباید برای سم پاشی و "دروغپراکنی" بر علیه جمهوری اسلامی ایران به "ضد انقلاب" و "تروریست ها" پلاتفرم تبلیغاتی بدهد.

از آنجا که نمایندهء رژیم در سخنان خود مخالفان حکومت را متهم به تروریسم کرده است، لازم است که این نوشتار کوتاه تـاکـیـد کنم که من با خشونت، در هر شکل آن، و با تروریسم و اعدام و کشتار، از هر نوع آن و تحت هر بهانه ای، شدیداً مخالف بوده و هستم.

علاوه بر بنده تعدادی از نمایندگان سازمان ها و گروه های وابسته به اقوام و "ملیت های" ایرانی از جمله «کنگرهء ملیت های ایران فدرال» و «سازمان مردم بدون نماینده» (6) نیز در این کنفرانس دو روزه سخنرانی کردند و با شرح برخورد دوگانه جمهوری اسلامی در مورد مسائل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و زبانی به تشریح مسائل و مصائب مردم بلوچ؛ ترک آذری، کـرد، عرب؛ ترکمن؛ بختیاری، زنان و اقلیت های مذهبی و غیره پرداختند. سخنرانی متین اما بـُرّای یک خانم جوان بلوچ، به نام منیره سـُلیمانی، در لباس زیـبای بلوچی، در رابطه با ستم دوگانه بر علیه مردم بلوچ و دیگر اقوام و "ملیت های" ایرانی و سیستم فدرال در ایران، مورد تشویق فراوان صدها نماینده ِ حاضر در جلسه شد.

یکی از سوالات هنوز بی جواب مطرح شده در کنفرانس این بود که چگونه می توان حکومتی را که هیچگونه وقعی به منشورهای سازمان ملل نمی گزارد و هیچگونه اعتباری برای قراردادهای بین المللی قائل نیست، متقاعد نمود تا مصوبات و یا پشنهادات این کنفرانس را در عمل ارج نهد؟

شــنــبــه ٢٢ آبان 1388

1. Declaration on the Rights of Persons Belonging to National or Ethnic, Religious and Linguistic Minorities.

2. International Covenant on Civil and Political Rights

3. Universal Declaration of Human Rights

4. Affirmative Action

5. UN Human Rights Council

6. UNPO

https://newsecul.ipower.com/

بازگشت به خانه