سه گام به سوی نظام آیندهء ایران

محسن کدیور

در گفتگو با وب‌سایت تهران ریویو

محسن کدیور، اسلام شناس و از چهره های شناخته شده دینی و سیاسی ایران در گفتگو با وب‌سایت تهران ریویو گفته است که مسئله اصلی فراروی جنبش سبز فعلا رهائی از استبداد دینی است اما تعیین کنندهء نهائی شکل حکومت آینده ایران ملت ایران هستند که، با یک رفراندم آزاد سالم چند گزینه ای، نظام مطلوب خود را انتخاب خواهند کرد. در ادامه می‌خوانید:

* جمهوری اسلامیِ موجود تفسیر مضیق و استبدادی از قانون اساسی است. گام نخست و حداقلی و مقدور، جا انداختن قرائت دموکراتیک از همین قانون اساسی جمهوری اسلامی است. این رویکرد رهبران جنبش سبز، اصلاح طلبان و برخی مراجع تقلید نزدیک به جنبش است. گام دوم جمهوری اسلامی به روایت پیش نویس قانون اساسی است که در آن نشانی از ولایت فقیه نبود و اعضای شورای نگهبانش هم توسط نمایندگان مردم در مجلس انتخاب می شدند. گام سوم جمهوری دموکراتیک سکولار است.

* مدل مطلوب حکومتی من حکومت دموکراتیک سکولار است، به این معنا که کلیه نهادها، مقامات، قوانین و تصمیمات آن بدون هیچ استثنائی به شیوه دموکراتیک تعیین می شود، با رأی مردم می آیند، با رأی مردم می روند، تحت نظارت نهادینه مردم در اتاق شیشه ای قرار می گیرند.

* جدا بودن نهادهای دینی از قبیل حوزه های علمیه، مساجد و روحانیت از حکومت و استقلال آنها از دولت از افتخارات شیعه بوده که توسط حکام جمهوری اسلامی نقض شده است. از سوی دیگر جدائی حقوقی نظام regime و دولت state (و نه لزوماً سیاست) از نهادهای دینی نیز امری اجتناب ناپذیر است. معنای سکولار بودن رژیم و نظام این است که دین داران و دین ناباوران هر دو در صورت برخورداری از رأی اکثریت حق دارند دولت (قوه مجریه) تشکیل دهند و این دولتمردان در زمان مقرر هم باید از قدرت کناره گیری کنند و حقوق اقلیت را به رسمیت بشناسند.

* جریان دگراندیش در حوزهء علمیه قم بطور نسبی بسیار قوی شده است تا آنجا که رهبر را به سفرهای متعدد و مکرر به قم کشانیده است. تعداد این فضلای دگراندیش به تدریج رو به افزایش است. آنها اهل مطالعه اند. کتب دگراندیشانه تالیفی و ترجمه ای در قم بازار گرم تری از تهران دارد. این را تحقیقا می گویم و می توان از ناشران دگراندیش از جمله همانها که در جزوه اخیر پژوهشکده وزارت اطلاعات معرفی شده بودند پرسید. این فضلا اهل اینترنت هستند و با فضای آزاد اطلاعات آشنایند. غالب آنها با دانشجویان و محافل دانشگاهی در ارتباطند و این ارتباط به باز شدن ذهن ایشان کمک شایانی کرده است.

* نسل جدید در حوزه علمیه قم به سادگی زیر بار تقلید و تبعیت کورکورانه نمی رود، چون و چرا می کند و در سیاست به اصلاح طلبان و جنبش سبز نزدیک است. این نسل نواندیش حوزوی یقینا در نقش آینده دین در ایران موثر خواهد بود. البته درباره نقش و تعداد آنها نباید مبالغه کرد. این جریان اقلیتی قوی و آینده دار و رو به رشد در حوزه های علمیه است و به دیدگاه مطلوب طرح شده در پاسخ پرسش قبل در حال نزدیک شدن است.

* دو سه سال اقامت در آمریکا بیشک در تعمیق آراء من موثر بوده است و تجربه عینی تر و واقعی تری از این بخش غرب بدست آورده ام.

* ایرانیان محترم خارج از کشور خود می باید در زمینه اتحاد پیش قدم شوند، آنگاه از نمایندگان و فعالان جنبش سبز انتظاری داشته باشند. میزان اختلاف نظر و عدم تحمل یکدیگر حتی در میان طیف دین ناباوران ایرانی مقیم خارج بسیار گسترده است، چه برسد بین ایشان و دیگر ایرانیان دور از وطن. مدارا و دموکراسی را باید از مواجهه با یکدیگر آغاز کنیم.

* معتقدم (برای فعالیت اصلاح طلبان در شرایط فعلی) گفتگوی همگانی، توجه به مقدورات و حرکت سنجیده و گام بگام و قاطع بر اساس منافع ملی حلال مشکل است. پافشاری و استقامت بر مطالبات حداقلی مرحله ای پیشنهاد عملی من است.

بازگشت به خانه