بعد از بیست سال، بار دیگر لیلا زانا

قسمتی از يک مقاله به مناسبت انتخابات پارلمانی در ترکیه

محمود نزهت زاده

nozhatzadeh@hotmail.com

لیلا زانا در 22 خرداد از طرف مردم دیاربکر، و برای بار دوم، راهی پارلمان ترکیه شد. لیلا زانا که اکنون به محبوب ترین سیاستمدار زن کرد تبدیل گشته در سال 1991 میلادی در سن 30 سالگی بعنوان اولین زن کرد به پارلمان ترکیه راه یافت ولی بخاطر دفاع از هویت ملی خود و بزبان آوردن چند جمله به زبان ممنوعهء کردی از تریبون مجلس که در آن بر برادری خلق های کرد و ترک تاکید ورزیده بود محاکمه و به جرم همکاری با حزب کارگران کردستان پ ک ک به 15 سال زندان محکوم گشت. وی به همراه 3 نمایندهء دیگر کرد 10 سال را پشت میله های زندان گذراند.

زانا در 14 سالگی به عقد فعال سیاسی جوان کرد مهدی زانا در آمد وبه همین خاطر مجبور به ترک تحصیل گشت و تنها چند سال بعد و از طریق شرکت در امتحانات مدرک دیپلم را گرفت. همسر لیلا زانا که قبل از ازدواج شان به مدت 6 سال و به جرم فعالیت در یک انجمن غیرقانونی کردی در زندان بسر برده بود بعد از آزادی از زندان به فعالیت سیاسی خود ادامه داده و در سال 1977 میلادی بعنوان شهردار دیار بکر انتخاب شده بود. بعد از کودتای 12 سپتامبر 1980 ارتش، همسر لیلا زانا دوباره دستگیر می شود و برای بار دوم بمدت 11 سال در زندان مخوف دیار بکر زندانی می شود. لیلا زانا همراه دو فرزند خردسال اش هیچگاه زندانیان را تنها نگذاشت و به یکی از سازمان دهندگان اصلی فعالیت های خانواده های زندانیان تبدیل گشت. بعد از مدتی به شغل روزنامه نگاری روی آورد تا بتواند به شکل حرفه ای به انعکاس وضعیت زندانیان بپردازد. لیلا زانا خود می گوید که اولین درس سیاست را در پشت درهای زندان یاد گرفته است. لیلا در سال 1988 بخاطر فعالیت هایش برای بار اول به زندان می افتد ولی با اوج گرفتن مبارزات مردمی در کردستان همراه تعداد زیادی از زندانیان آزاد می گردد.

اواخر دهه هشتاد میلادی همزمان بود با گسترش دور نوین مبارزه کردها تحت رهبری عبدالله اوجالان و همچنین مقاومت تاریخی و بی نظیر زندانیان سیاسی کرد و چپ در زندان دیاربکر که روحی تازه در کالبد جامعه غمزده و خاموش کردستان دمیده بود. اولین قیام های مردمی که در ادبیات سیاسی نوین کردستان – سه ر هلدان – نامیده می شود در سال 1988 آغاز گشتند. حکومت وقت ترکیه به رهبری تورگوت اوزال تحت فشار قیام های مردمی و اوج گرفتن جنبش چريکی اولین دوره اصلاحات را در سال 1990 انجام داد. در سال 1991 که دیگر فعالین کرد در قالب یک حزب قانونی بنام – هه پ – «حزب رنج خلق» متشکل شده بودند در ائتلاف با «حزب سوسیال دمکرات خلقی» - س ه پ – توانستند تعداد زیادی از فعالین خود را به پارلمان ترکیه بفرستند. لیلا زانا یکی از این راهیافتگان به پارلمان ترکیه بود و توانسته بود بیشترین آراء مردم دیاربکر را بخود اختصاص دهد.

لیلا زانا در روزهای آغازین دورهء اول نمایندگی اش به هنگام ادای سوگند خواست چند جمله به زبان کردی بیان کند که بیشتر نمایندگان حاضر در پارلمان به شدت به آن اعتراض نمودند و مانع اتمام مراسم سوگند خوردن وی شدند. لیلا زانا تابوی 70 ساله ای را شکسته بود و همهء جامعه ترکیه را دچار شوک نموده بود. تیتر روزنامه های روز بعد ترکیه انعکاس این شوک وارد شده به جامعهء ترکیه بود. همهء روزنامه ها خواستار برخورد شدید و قاطع مقامات امنیتی و قضائی علیه این «گستاخی» لیلا زانا بودند. لیلا زانا تنها در دو جمله بزبان کردی توانسته بود بگوید «سوگند یاد می کنم که برای تحکیم برادری خلق ترک و کرد بکوشم».

در سال 1993 حکومت نوین ترکیه برهبری تانسو چیللر که بعد از مرگ مشکوک تورگوت اوزال تشکیل شده بود با هماهنگی ارتش عملیات گسترده ای را برای سرکوب نهائی جنبش خلق کرد آغاز نمود که طی آن 4000 روستای کردنشین ویران گشته و طبق آمارهای رسمی حکومت فعلی ترکیه طی این عملیات که با همکاری گروه شبه نظامی حزب الله که در آغاز تشکیل اش در سال های آغازین دهه هشتاد میلادی متاثر از انقلاب اسلامی ایران بود ولی بعدها کاملا به کنترل نیروهای امنیتی ترکیه در آمده بود، توانست طی مدت چهار سال حدود هفده هزار فعال کرد را به قتل برسانند. دولت وقت ترکیه از آن قتل ها تحت عنوان «قتل های فاعل مجهول» نام می برد. دولت ترکیه دست ارتش و نیروهای امنیتی را کاملا باز گذاشته بود تا هر آنچه را که می خواهند در کردستان انجام دهند تا بقول خودشان با خشکاندن دریا امکان زندگی را از ماهی ها بگیرند.

محمد سینجار نماینده شهر کردنشین ماردین و صدها روزنامه نگار و فعالان سیاسی ومدنی شهر دیاربکر که از همکاران و آشنایان لیلا زانا بودند از جمله قربانیان این عملیات بودند. سرانجام لیلا زانا همراه با سه تن دیگر از نمایندگان در مقابل درب ورودی پارلمان دستگیر و روانه زندان شدند. همگی به جرم همکاری با حزب کارگران کردستان به 15 سال زندان محکوم گشتند. لیلا زانا بعد از 10 سال در سال 2004 از زندان آزاد گشت ولی به حکم دادگاه اجازه فعالیت سیاسی را نداشت.

لیلا زانا در انتخابات اخير ترکيه یکی از شش نامزد «ائتلاف رنج، دمکراسی و آزادی» در استان دیاربکر بوده و با کاندیداهای لیست های مورد حمایت احزاب ترک به یک رقابت نابرابر پرداخته بود. این ائتلاف که حول اصلی ترین حزب سیاسی قانونی کردها یعنی «حزب صلح و دمکراسی» که از آن بعنوان شاخه سیاسی «حزب کارگران کردستان» هم نامبرده می شود شکل گرفته است، مورد حمایت تعدادی از گروه ها و شخصیت های سیاسی چپ، سوسیالیست و لیبرال دمکرات ترک و کرد می باشد که از خواسته ها و برنامهء انتخاباتی این حزب حمایت بعمل می آورند. این ائتلاف خواهان آزادی تحصیل بزبان کردی، برسمیت شناسی هویت ملی کردها در قانون اساسی، آزادی همهء زندانیانی سیاسی و از جمله آقای عبدالله اوجالان، تشکیل کمسیون حقیقت یاب در مجلس برای تحقیق در باره ابعاد جنایت های انجام گرفته در کردستان و ترکیه در طی سی سال اخیر و بالاخره اصلاحات در ساختار سیاسی متمرکز ترکیه از طریق اعطای حق خودگردانی دمکراتیک به مناطق مختلف ترکیه و از جمله کردستان می باشد. حزب صلح و دمکراسی در انتخابات شهرداری ها که دو سال پیش در سال 2009 برگزار شد توانست قدرت را در 99 شهرداری بدست گیرد.

نامزدهای ائتلاف رنج، دمکراسی و آزادی بخاطر حد نصاب بالای 10 درصدی احزاب برای ورود به مجلس مجبورند بصورت مستقل به رقابت با لیست های مورد حمایت احزاب و در عین حال با خودشان نیز به رقابت بپردازند. برای مثال در استان دیاربکر خانم زانا و پنج کاندیدای دیگر این ائتلاف باید دست کم 60 درصد از کل آراء استان را بدست می آوردند تا بتوانند ۶ کرسی از مجموع 11 کرسی استان را کسب کنند. ولی این بخودی خود برای پیروزی شان کافی نبود بلکه باید هر کدام از این کاندیداها بطور جداگانه حداقل 10 درصد از کل آراء استان را بخود اختصاص دهند تا بتوانند همگی به مجلس راه یابند. کسب بیش از 10 درصد آرا توسط یک یا دو نامزد ائتلاف می توانست علیرغم 60 درصد کل آراء ریخته شده به نفع نامزدهای ائتلاف مانع پیروزی دیگر نامزدهای ائتلاف این استان شود. علیرغم همه این موانع و دشواریها لیلا زانا توانست وارد پارلمان ترکیه شود تا بتوانند در آنکارا برای حل دمکراتیک و صلح آمیز مسئله کرد به مبارزه بپردازد...

بدينسان، لیلا زانا بعد از 20 سال دوباره به پارلمان ترکیه راه می یابد تا در این دوره حساس از تاریخ کشورش نقش تاریخی خود را ایفا نماید. لیلا زانا در هفته های اخیر با دریایی از محبت و عشق مردمانش و مخصوصا زنان کرد روبرو گشته و هر کجا می رفت هزاران زن که هر کدامشان به نوعی همانند لیلا زانا مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند و یا عزیزانشان را از دست داده اند و یا اینکه فرزندانش زندانی و یا چريک هستند به استقبالش می رفتند و برایش از ته دل و از صمیم قلب آرزوی پیروزی می کردند. لیلا زانا هم بدون هیچ ملاحظه سیاسی هر آنچه را آنها آرزویش را دارند بزبان می آورد. لیلا زانا می داند که آنها خواهان پایان جنگ و استقرار صلحی شرافتمندانه هستند، لیلا زانا می داند که آنها خواهان بازگشت فرزندانشان از کوه و گشودن درهای زندانها می باشند، لیلا زانا می داند که آنها خواهان آزادی رهبرشان اوجالان می باشند که بیش از دوازده سال است به تنهایی در جزیره امرالی اسیر می باشد، لیلا زانا می داند که آنها خواهان پایان دادن به سیاست انکار و آسیمیلاسیون، خواهان پایان نگاه تحقیر آمیز نظام سیاسی ترکیه به آنان می باشند، لیلا زانا می داند که آنها خواهان برقراری عدالت و بدست گرفتن امور محلی خود بدست خود می باشند. لیلا زانا می داند که آنها خواهان دمکراسی بیشتر، خواهان پایان دادن به سیستم مردسالارانه می باشند، لیلا زانا به ترجمان همه این خواسته ها و آرزوهای آنان تبدیل شده است.

http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=38591

بازگشت به خانه