از حجاب تا تغییر جنسیت، حاشیه‌های پایان‌ناپذیر فوتبال دختران ایران

مهدی رستم‌پور

جلسه‌ی تمرین فوتبالیستان زن ایرانی

حاشیه‌های فوتبال زنان در ایران تفاوتی بنیادین با حاشیه‌های فوتبال مردان دارد. بر این اساس که در فوتبال زنان حاشیه‌ها را بازیکنان و مربیان نمی‌سازند، بلکه مقام‌های سیاسی، روحانیان، چهره‌های مذهبی و مخالفان ورزش زنان.

در این گزارش به نمونه‌هایی از حاشیه‌های فوتبال زنان در سال‌های اخیر اشاره شده است:

گذاشتن کلاه بر سر دختران

در رقابت‌های المپیک نوجوانان و در جریان دیدار ایران و ترکیه، سپ بلاتر، رئیس فیفا، در استادیوم حضور داشت. طبق اظهارات بهرام افشارزاده، دبیرکل کمیته ملی المپیک ایران، بلاتر در نیمه دوم بازی می‌خواست از ادامه برگزاری مسابقه ممانعت کند، زیرا به زعم او، دختران ایران از کلاه‌هایی استفاده کرده بودند که مورد تایید فیفا نبود.

با چانه‌زنی‌های مقام‌های ورزش ایران که بین دو نیمه برگزار شد، بلاتر تصمیم خود برای لغو مسابقه را تغییر داد.

فریده شجاعی، نایب‌رئیس فدراسیون فوتبال ایران در امور زنان، به همراه نماینده فیفا از صبح روز مسابقه در بازارهای سنگاپور به دنبال پوشش یا کلاه مناسبی برای سر بازیکنان بودند! این در حالی بود که همزمان صدا و سیما و رسانه‌های دولتی، دائماً گزارش می‌دادند که حفظ حجاب اسلامی از سوی تیم دختران ایران، با تحسین دختران سایر تیم‌های شرکت‌کننده مواجه شده است.

در بین دو نیمه بلاتر به علی‌آبادی و افشارزاده گفته بود این لباس صورت خوشی برای شما در دنیا ندارد و برای ما هم مشکل‌ساز است.

تمرین تیم فوتبال زنان در ایران

در ادامه این ماجرا، به سرپرست کاروان ورزشی ایران و تیم ملی فوتبال نوجوانان اعلام شد که ورزشکاران دختر ایرانی نمی‌توانند با کلاه بازی اول در بازی دوم خود حضور پیدا کنند. آنها باید از همان کلاهی که در عکس برای فیفا ارسال کرده‌اند، استفاده کنند.

مشکل کلاه‌های تایید نشده را مرضیه تکه اکبرآبادی پدید آورد. معاون امور بانوان سازمان ورزش در آخرین بازدیدش از تمرینات این تیم، در اعتراض به کلاه‌ها به حالت قهر، اردوی تیم را ترک کرده و حتی تهدید به عدم اعزام این تیم کرده بود.

بازیکنان تیم ملی ایران در تمام ماه‌های پیش از آغاز رقابت‌ها، نگران عدم اعزام از سوی ایران یا عدم موافقت فیفا با کلاه‌هایشان بودند.

ماجرای تعیین جنسیت

کاستر سمنیا، دونده 800 متر آفریقای جنوبی در مسابقات جهانی 2009 برلین، با اختلاف چشمگیر قهرمان شد؛ اما جنجال‌ها بر سر تعیین جنسیت او ماه‌ها ادامه داشت. کشورهایی که دوندگانشان به او باخته بودند، رسماً به جنسیت سمنیا اعتراض کردند. سرانجام، آزمایش‌ها و تحقیقات مفصل فدراسیون جهانی دو ومیدانی، قهرمانی این زن آفریقایی را تایید کردند.

حضور کسانی که تغییر جنسیت داده‌اند، در مسابقات ورزشی زنان، با قوانین بین‌المللی مغایرت دارد. مشابه چنین ماجرایی در فوتبال زنان ایران هم اتفاق افتاد. ابتدا این سایت تابناک بود که شایعه حضور چهار بازیکن تیم ملی فوتبال زنان را که تغییر جنسیت داده بودند منتشر کرد. ایسنا هم نوشت، در بازی عقاب مازندران و ‌شنسای ساوه در لیگ فوتبال زنان ایران، دروازه‌‌بان شنسا به دو جنسی بودن متهم شد. رئیس کمیته انضباطی فدراسیون هم دستور پیگیری این موضوع را صادر کرد.

یکی از مربیان لیگ هم از تغییر جنسیت پنج بازیکن در فوتبال زنان خبر داد. او همچنین حضور حداقل چهار یا پنج بازیکن تغییر جنسیت داده را در لیگ برتر فوتبال تایید کرد.

گفته شد در تیم ملی بسکتبال زنان ایران نیز یک بازیکن تغییر جنسیت‌داده حضور دارد. برای نخستین بار بود که در ایران، چنین مسئله‌ای در رسانه‌های همگانی مطرح می‌شد. تابناک نوشت، زمان مدیریت دادکان، بازیکنی به اسم م-ی از ستاره‌های لیگ بود، اما با عمل جراحی جنسیتش را تغییر داد و پسر شد. این اتفاق برای یکی دیگر از بازیکنان تیم ملی هم افتاد.

فریده شجاعی، نایب‌رئیس فدراسیون فوتبال ایران در امور زنان

فریده شجاعی، نایب رئیس فدراسیون فوتبال در امور زنان، در پاسخ به این اتهامات گفت: «ما اصلاً چنین مسأله‌ای نداریم. من رسماً دارم همه جا داد می‌زنم، فریاد می‌زنم که چنین چیزی نیست. این اصلاً صحت ندارد. بروید اصلاً امتحان کنید، آزمایش کنید، این‌ها حرفی است که درآورده‌اند، شایعاتی است که رواج داده‌اند.»

          پیش از این، همسر او منصور پورحیدری نیز ماجرای مچ‌بندهای سبز در بازی با کره جنوبی را با "نذر حضرت ابوالفضل" مرتبط دانسته بود.

قضیه حضور تغییر جنسیت‌داده‌ها در فوتبال زنان ایران با تمام حاشیه‌های ورزشی در سال‌های اخیر تفاوتی اساسی داشت. به این ترتیب که اسامی افراد مرتبط با این جنجال، اهمیت رسانه‌ای نداشت، بلکه خود سوژه‌ای بود که سر زبان‌ها افتاد و به گونه‌ای بی‌سابقه در تاریخ ورزش ایران مطرح شد.

جریمه میلیونی برای قراردادهای ریالی

در سال 1388، دامنه محرومیت‌ها و جرایم نقدی، فوتبال زنان را هم در بر گرفت. فاطمه ارژنگی به دلیل عدم همراهی تیم ملوان در فوتبال زنان غرب آسیا، به شش ماه محرومیت از حضور در تیم ملی فوتبال زنان و دو میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شد.

ارژنگی در پاسخ گفت، اگر عدالت اجرا نشود و اگر نمی‌‌توانم از خودم دفاع کنم، دیگر در تیم‌های ملی فوتبال و فوتسال بازی نخواهم کرد. فدراسیون فوتبال او را بدون برگزاری هیچ جلسه‌ای، دو میلیون تومان جریمه کرد. این در حالی بود که کل در آمد او طی هفت سال حضور در تیم ملی فوتبال زنان ایران به زحمت به یک میلیون تومان می‌رسید.

ارژنگی تاکید کرد یک تیم اسپانیایی خواستار عقد قرارداد با او بود، اما به خاطر اردوهای تیم ملی از این موقعیت خوب صرف نظر کرد.

رها کردن ملی‌پوش در خیابان

الهه کودایی، بازیکن خوزستانی تیم ملی فوتبال زنان ایران که روادید سفرش برای همراهی تیم ملی در اردن صادر نشده بود، به گونه‌ای غیرمتعارف از اردوی تیم ملی خط خورده و ملزم به ترک این اردو شد.

با توجه به زن بودن این ورزشکار و سکونت او در شهر اهواز که فاصله زیادی با تهران دارد، بدیهی بود که باید بلیت برگشت در اختیارش قرار می‌گرفت و وسیله انتقال او به فرودگاه را نیز فراهم می‌کردند. این اقدامات در تمام اردوهای ملی، به ویژه در در قبال زنان مرسوم است. هیچ کدام از این بدیهیات اما در قبال بازیکن جنوبی رخ نداد. با توجه به موقعیت جغرافیایی مجموعه ورزشی آزادی، رها کردن یک ورزشکار ملی‌پوش از بی سابقه‌ترین اتفاقاتی بود که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ورزشی در ایران داشت.

هدایای علی کریمی

وقتی  مهناز امیر شقاقی، سرمربی دختران زیر 19 سال ایران، از علی کریمی، ستاره فوتبال ایران، به دلیل پذیرش بخشی از هزینه تیم ملی دختران ایران سپاسگزاری کرد، تصورش را هم نمی‌کرد که با واکنش تند فدراسیون فوتبال مواجه خواهد شد. امیرشقاقی گفته بود حمایت‌های مادی و معنوی کریمی از دخترها برای تامین امکانات، بسیار در روحیه بازیکنانش موثر بوده است.

فوتبالیست‌هایی که فوتبالیست‌هایی که "به دلیل حجاب" از المپیک ۲۰۱۲ لندن باز ماندند

فریده شجاعی، نایب‌رئیس فدراسیون فوتبال در امور زنان، به شدت به این اظهارات اعتراض کرد و حتی خواهان برخورد فدراسیون با سرمربی موفق این تیم شد. او در توجیه اعتراضش گفت که برای راهیابی از مرحله نخست انتخابی، به بازیکنان پاداش 100 دلاری داده شده است.

شجاعی گفت: «وقتی این خبر را در روزنامه‌ها خواندم، خیلی اعصابم بهم ریخت. در این باره خانم امیر شقاقی باید پاسخ دهد و فکر می‌کنم فدراسیون فوتبال باید با این مربی برخورد کند. زیرا مربیان و بازیکنان فوتبال زنان بی‌‌انصافی می‌‌کنند و فدراسیون به هیچ مربی و بازیکنی بدهکار نیست.»

گل زدن فوتبالیست زن به خبرنگار مرد

سال 1386 پس از دیدار دوستانه بین ایران و آذربایجان، گزارشگر یک شبکه تلویزیونی از امارات، از بازیکن شماره 3 تیم ملی ایران خواست در نقطه پنالتی بایستد و چند شوت به سمت او که درون دروازه ایستاده بزند.

این درخواست خبرنگار برای ثبت تصاویری نمایشی از فوتبال زنان و انعکاس آن در گزارشش صورت گرفت، اما پس از زدن چند شوت از جانب ملی‌پوش ایران، این عمل باعث پرخاش شدید زنان مسئول ایرانی حاضر در ورزشگاه شد.

آنها با فریاد از پله‌ها پایین آمده و با ورود به زمین، بازیکن را توبیخ کرده و خبرنگار را تهدید کردند. پس از این اتفاق نیز در تمام دیدارهای بین‌المللی فوتبال دختران ایران، هرگاه بازیکنی از ایران مصدوم می‌شد، مردان برانکارد به دست، اجازه لمس بدن او را نداشتند و این خود بازیکنان بودند که مطابق اوامر مسئولان، موظف بودند هم تیمی مصدوم خود را روی برانکار بگذارند.

بازی دختران و پسران استقلال

بهمن 1387 تیم‌های فوتبال دختران و پسران نوجوان استقلال تهران در یک بازی دستگرمی به مصاف هم رفتند. عبدالرضا ساور، معاون حقوقی و امور مجلس سازمان تربیت بدنی، با تاکید بر این که عدول از اصول فرهنگی جمهوری اسلامی ایران غیرقابل گذشت است، خواستار برخورد انضباطی با برپا کنندگان این مسابقه شد.

تمرین مشترک تیم دختران و پسران استقلال، موضوعی خبرساز در سال 1387 (عکس از آرشیو)

واعظی آشتیانی، مدیرعامل وقت باشگاه استقلال، هم با ابراز تاسف از این اتفاق گفت: «مسئولیت آکادمی استقلال بر عهده علیرضا منصوریان و محمد خرمگاه است و به آنها ماموریت داده‌ایم این مسئله را بررسی کنند؛ زیرا ما خودمان را پایبند به مسائل اخلاقی می‌دانیم و با افراد متخلف برابر قانون برخورد خواهد شد».

          پس از ابراز تاسف‌های مکرر و اظهار نظرهای شدیداللحن مقام‌های سیاسی و چهره‌های مذهبی به این موضوع، علیرضا منصوریان گفت: «در زمین مرغوبکار، هیچ دیداری بین پسران و دختران برگزار نشده و تنها تداخل زمان در تمرین بوده. آن قدر به موازین اسلامی حاکم بر ایران پایبند هستیم که اجازه ندهیم چنین اتفاقی بیفتد. اصلاً رویارویی پسران و دختران جزء محالات ورزش ایران است».

اخراج از مسابقات مقدماتی المپیک

آخرین حاشیه ای که فوتبال بانوان ایران از سرگذرانده است را می‌توان تلخ ترین حاشیه در تاریخ فوتبال زنان ایران نامید.

در رقابت‌های مقدماتی المپیک لندن در منطقه آسیا، تيم ملی فوتبال بانوان ايران به دليل استفاده از پوششی مغاير با قوانين فيفا، در مسابقه با اردن حاضر نشد تا حريف hش با نتيجه 3-0 برنده اعلام شود.

این در حالی بود که هر دو تیم در میدان حضور داشتند. داور هم در وسط زمین بود اما نماینده فیفا اعلام کرد مقنعه ای که کلاه‌های بازیکنان ایرانی را پوشانده مورد تایید فیفا نیست و می‌تواند برای سلامتی بازیکنان مضر باشد. بازیکنان ایران در میانه میدان نشستند و دقایقی را گریستند. به نحوی که حتی بازیکنان اردن و تماشاگران حاضر در ورزشگاه نیز متاثر شده بودند.

فریده  شجاعی نایب رییس امور بانوان فدراسیون فوتبال به خبرگزاری‌ها گفت که ‌پوشش بانوان ايران مورد تائيد فدراسيون جهانی فوتبال بوده و پيش از شروع بازی‌ها در اردن هيچ صحبتی مبنی بر غير قانونی بودن لباس‌های ايران مطرح نشده بود.

اما منصور عظیم زاده مسئول پیشین روابط بین الملل فدراسیون فوتبال ایران تاکید کرد که فیفا از مدت‌ها قبل، هشدارهای لازم را به صورت مکتوب، درباره استفاده از این پوشش به فدراسیون ایران ابلاغ کرده بود.

پس از بازگشت تیم ایران، اعضای این تیم چند ساعتی را مقابل ساختمان کمیته ملی المپیک ایران تحصن کردند. آن‌ها معتقد بودند با توجه به اطلاع قبلی مقامات مسئول در ورزش ایران از قطعیت تصمیم فیفا، دلیلی نداشت که این تیم ماه‌ها در اردو بماند و سپس راهی اردن و زمین بازی شود.

http://www.dw-world.de/dw/article/0,,15145328,00.html

بازگشت به خانه