نادر عصاره: خطر شکاف در چپ دموکرات

بازگشت به خانه پيوند به نظر خوانندگان

دوشنبه 16 مرداد 1391 ـ 6 ماه اگوست 2011

مدت هاست در نظر داشته ام در رابطه با «پروژهء وحدت چپ دموکرات» بنویسم، ولی مانند بسیاری دیگر، خودداری کرده و منتظر مانده ام. منتظر بوده ام تا هیات مسئول، راه گفتگو را باز کند. نخواسته ام پیش دستی من به اختلالی در کار مشترک و اعلام مشترک این پروژه منجر شود. این هیات قرار بوده است با توافق، فراخوانی را منتشر کند تا راه گفتگوهای وحدت میان سه سازمان («اتحاد فدائیان»، «اکثریت» و «شورای موقت») بهمراه دیگر نیروها و فعالین منفرد چپ علاقمند به این پروژه باز شود. انتظارها هنوز ادامه دارد و باز هم انتشار این فراخوان به عقب افتاده است. وقت آن رسیده است که در این باره نکاتی را در میان گذارم در مورد خطر شکاف در چپ دموکرات.

توضیحی در بارهء پروژهء «وحدت سازمان ها و فعالین منفرد چپ دموکرات»

سال هاست که چپ ایران، از جمله چپ دموکرات، پراکنده است. پراکندگی به ناتوانی این گرایش سیاسی جامعهء ما در ارائهء ایده و ارادهء چپ انجامیده است. چپ اگر متحد شود، می تواند پروژه سیاسی خود را برای آزادی و عدالت و دموکراسی و توسعهء اقتصادی اجتماعی در ایران امروز عرضه کند. حیاتی است که چپ های دموکرات متحد شوند، برای تغییر حکومت و ساختار سیاسی در ایران، برای رفع بحران و توسعهء اقتصاد در ایران، بخصوص در این شرایط دشوار برای کار و معیشت مردم، برای اتحاد نیروهای جمهوری خواه در ایران و برای برانگیختن جنبش خواهان دموکراسی و جدائی دین از دولت و احترام به حقوق بشر و رفع تبعیضات جنسی، ملی و قومی و دینی و فرهنگی در ایران و برای تقویت این گفتمان ها. از این طریق چپ دموکرات می تواند نیروهایش را جمع کند و در صحنهء سیاسی متشتت کنونی نقش خود را ایفا کند.

چپ دموکرات محکوم نیست که سیاست صبر و انتظار و دنباله روی به بهانهء واقع بینی، و یا سیاست رجز خوانی ارزان، به بهانهء خط مستقل را پیشه کند. می توان به سیاستی واقع بینانه، مسئولانه و مستقل دست یافت. در این راه، ما در تشکل کوچک خود هم مشکلات چپ را دیده ایم و هم رؤیای وحدت چپ را در خاطر پرورده ایم. ما در کنگره های سازمان اتحاد فدائیان، به «وحدت تشکیلاتی بین جریانات و نیروهای چپ» به «وحدت بین سازمان ها، محافل و فعالین چپ که از نقطه نظر برنامه، سیاست و روش های کار نزدیکی دارند»، با اکثریتی قریب به اتفاق رای داده ایم. ما وحدت چپ دموکرات را تنها از راه تلاش و گردهم آیی فعالین چپ و اعضاء سازمان ها به صفت فردی، کارساز و نتیجه بخش ندانستیم. این راه را محروم کردن وحدت از اندوختهء مفید سازمان ها، ایده های آن ها، تجارب آن ها، تشکل آن ها دانسته ایم. ما وحدت چپ دموکرات را تنها از راه گردهم آیی سازمان ها نیز ندانسته ایم. این راه را محروم کردن وحدت از فعالین منفرد چپ دانسته ایم، که بار کیفی و کمی مهمی از چپ دموکرات را حاملند. ما آگاهانه بر «وحدت بین سازمان ها، محافل و فعالین چپ» تاکید کرده ایم. با چنین نگاهی، برداشت کلی خود را مطرح کرده ایم و اشکال و روش های اجرایی را باز گذاشته ایم تا در عمل، مشخص و روشن شوند.

در این عزم و اراده به وحدت، سازمان هایی مشخص و فعالینی معین مورد نظر بوده اند. بالاخره از میان آن سازمان ها، گفتگو میان سازمان فدائیان خلق ایران اکثریت، شورای موقت سوسیالیست های چپ ایران و سازمان اتحاد فدائیان خلق ایران، آغاز شد. هر یک از این سازمان ها، در واقعیت خود، دارای اشکالات و برخوردار از امکاناتی برای وحدت چپ دموکرات هستند. هر یک از ما هم موانعی را در برابر وحدت ایجاد می کنیم و هم راه هایی را برای آن باز می کنیم. هیچیک مطلقاً راه حل و یا مطلقاً مانع نیستیم. با این دید، برای باز کردن راه مبارزه برای وحدت چپ دموکرات شامل سه سازمان و فعالین چپ، دل گرم شدیم و به راه افتادیم. پس طرح کلی مشخص بوده است. هم تلاش برای وحدتی بوده است بین سازمان ها و فعالین منفرد و هم این سازمان ها و فعالین مشخص بوده اند: نیروی متشکل آن در آغاز «اکثریت»، «اتحاد فدائیان» و «شورای موقت» بوده است. هر سه این جریانات هم از هدف و هم از ترکیب پروژه مطلع بوده اند. سرنوشت نهایی وحدت نیز از ابتدا قطعی اعلام نشده و در نهایت به تصمیم جمعی و یا فردی علاقه مندان به این پروژه بعد از مباحث مشترک واگذار شده است. به این طرح پیشنهادی از طرف سازمان ما، هر دو سازمان دیگر به صراحت پاسخ مثبت دادند.

قرار بوده است که این سه سازمان مشکلات خود را نسبت به این پروژهء وحدت و در مورد همکاری و همراهی میان خود برطرف کنند و، متفقا!، فراخوانی را منتشر کنند و مبارزه برای وحدت را بشکل علنی با همراهی تمامی نیروهای علاقمند و با رعایت حقوق دموکراتیک، همگانی کنند. طی سال ها گفتگو، که با صبر و حوصله و تلاش های مشترک نمایندگان سه سازمان انجام شده است، این پروژه با افت و خیز جلو رفته، به نتایجی لازم دست یافته ولی هنوز به توافقات کافی نرسیده است. اکنون بالاخره مانع انتشار فراخوان و پیشروی آن، عدم توافقی معین است. در توافقنامه ای که قرار بوده است با پذیرش آن، فراخوان منتشر شود، آمده است: «هدف پروژه این است که از طریق وحدت سه سازمان اتحاد فدائیان خلق ایران، فدائیان خلق ایران(اکثریت) و شورای موقت سوسیالیست های چپ ایران و احزاب، سازمان ها و فعالان سیاسی چپ منفردی که داوطلب مشارکت هستند، تشکل چپ جدیدی ایجاد شود که هیچکدام از این سازمان ها نیست.»

نمایندگان «شورای موقت»، خواستار حذف کلمه وحدت در هدف این پروژه در متن بالا شده و در این مورد اعلام کرده اند که با وحدت سازمان ها در این پروژه موافقت ندارند. این مورد از جانب نمایندگان دو جریان دیگر با توجه به سابقه این موضوع پذیرفته نشده است. از نظر ما پذیرش این خواست، جدا از غیر اصولی و غیر قابل دفاع بودن آن، با مصوبات کنگره ما نیز در تضاد است و مخالف با دعوتی است که ما بر اساس مصوبات خود از دو جریان دیگر به عمل آورده ایم.

هر کسی می تواند از خود بپرسد آیا اختلاف سر کلمه است؟ جواب این امر این است که اختلاف سر کلمه نیست. مخالفت با کلمه وحدت در هدف این پروژه، از نظر نمایندگان «شورای موقت» بمعنای این است که با وحدت بین سازمان ها مخالفت وجود دارد. این مخالفت، هدفی در خود و روشی عملی در پیشبرد پروژه دارد. به عوض روش حاصله از پیشنهاد اولیه، سبک و شیوه ای نتیجه می شود که بر این پایه است که فعالین منفرد و اعضاء سازمان به صفت فردی این وحدت را انجام دهند. در این طرح سازمان ها به مثابه سازمان در این پروژه حضور ندارند. افراد ِ سازمان ها هستند که در این پروژه شرکت می کنند. یعنی با اعلام فراخوان سه سازمان، آن ها عملاً، در ارتباط با این پروژه به مثابه تشکل، وظیفه شان پایان یافته است.

حالا باید فهمید هدف این مخالفت چیست و چرا با اصرار بر این روش بر نفی وحدت بین سازمان ها تاکید می شود؟ این مسئلهء مهمی است. هدف این مخالفت و علت اصرار بر روش وحدت افراد، در یک کلام این است که گرایشی در این پروژه حضور دارد که صریحاً می گوید نمی خواهد با «اکثریت» وحدت کند. حذف وحدت از هدف پروژه، بدلیل نخواستن وحدت با «اکثریت» است. بنابراین پروژهء پیشنهادی ما در مورد وحدت سازمان ها و فعالین منفرد چپ، هم در شکل (یعنی مخالفت با وحدت سازمان ها و منفردین) و هم در مضمون (یعنی مخالفت با وحدت با یکی از سازمان های شرکت کننده)، از طرف این گرایش نقض می شود.

نظر این گرایش مثل نظر هر گرایش دیگری محترم است. مخالف با پروژهء وحدت می تواند در بین ما وجود داشته باشد و از حقوق دموکراتیک خود نیز برخورد دار باشد. اما سازمان هایی که این پروژه را پذیرفته و در جهت تحقق آن گام برداشته اند، نمی توانند به مخالفت با وحدت بین خود برخیزند. نمی توان هم این پروژه وحدت را خواست و هم وحدت با یکی از این سازمان ها را نخواست. در این جا هدف روشنی بخشیدن به اختلافات واقعی است. اکنون آنچه که مانع اعلام بیرونی این پروژه و پی گیری علنی مبارزه برای وحدت چپ دموکرات ایران از طریق انتشار فراخوان شده، تجدید نظر در هدف اصلی این پروژه است که در کنگرهء ما تصویب و بدنبال آن، این پروژه در دستور قرار گرفت.

بدیهی است که ما از مصوبات مستقل و مشترک دگم نمی سازیم. می توانیم آن ها را مورد بررسی و تجدید نظر قرار دهیم. ولی فعلاً نه در شکل پروژه و نه در مضمون آن، بنظر من هیچ دلیلی وجود ندارد که سازمان ما آن ها را با وحدت بر اساس شرکت فعالین منفرد چپ و اعضاء سازمان ها به صفت فردی جایگزین کند. این روش اگر برای وحدت زیانمند و خسارتبار نباشد دست کم به نتایج آن تردید جدی باید داشت.

در طول زمان طی شده، علیرغم موانع متعدد روانی و اجتماعی در امر هم گرائی در میان ایرانیان، از جمله میان چپ ها، فعالیت در این پروژه مانند «شنا کردن در خلاف جهت آب» بوده و علیرغم خطرات بسیار، تاکنون از بین نرفته است. پروژهء نامبرده، تصمیم اعضا و ارگان های تصمیم گیری سازمان های نامبرده و ابراز تمایل برخی فعالین منفرد چپ است. البته تجدید نظر یک گرایش و یا حتی یک سازمان در اساس و بنیان های یک پروژه حق هر فرد، گرایش و یا سازمانی است. ولی هم عقل سلیم در مورد طرح پیشنهادی مورد پذیرش سه سازمان و هم مصلحت وحدت، با تجدید نظر در« پروژه وحدت چپ دموکرات» سازگار نیست. این پروژه وحدت، علیرغم این که تا کنون وسیعا علنی نشده، و در مذاکرات درونی هیات نمایندگی گرفتار بوده و حتی تا حدی تضعیف شده است، لیکن دیگر محدود به این سه سازمان نیست. ازمحدوده این سازمانها خارج شده و به بیرون از ما در داخل و خارج کشور رفته است.

اکنون ما شاهد برخوردهایی متعدد از ایران و خارج از ایران، در باره این پروژه و پیگیری آن هستیم. بنابراین یک پای دیگر این پروژه، فعالین منفرد چپ هستند. اگر چه این سه سازمان در آغاز حق داشتند خود آغاز گر این ابتکار باشند، اکنون دیگر محق نیستند که خود به تنهایی بدون توجه به این نیرو، آن را متوقف کنند. سازمان ها باید قبل از هر کس خود اعتباری برای تصمیمات خود قائل باشند. اگر یک روز چیزی را تصویب کنند و روز دیگر بدون دلیلی روشن ان را پس بگیرند و آن را بی اعتبار کنند، این جز بی اعتبار کردن خود، معنایی ندارد. بنظر من می رسد که نمایندگان «شورای موقت سوسیالیست های چپ»، نسبت به رای اولیه خود دایر بر شرکت در این پروژه وحدت، تردید دارند و آن را تحت عنوان مخالفت با وحدت سازمان ها بیان میکنند. البته اگر چنین موضعی از سوی کل همراهان ما در «شورای موقت» پیش گرفته شود، باعث تاسف است و من امیدوارم که با رای وسیع اعضای شورای موقت از این مخالفت یکبار برای همیشه دست کشیده شود.

مصوبهء کنگرهء ما و مصوبات مشترک، وحدت سازمان ها و فعالین منفرد بوده است. در جریان گفتگو ها این سازمان ها شرکت و نقش داشته اند و صمیمانه و صبورانه راهجوئی کرده اند. انتظار داریم «شورای موقت سوسیالیست های چپ»، با خردمندی سیاسی و با احساس مسئولیت، مخالفت با این پروژه را رفع نماید. مخالفت شورای موقت، نه بنفع جمع خود و نه بنفع چپ است. من جای «شورای موقت» را در این وحدت و آن را یکی از عناصر متشکل این پروژه می دانم. ایده ها و اراده فعالین آن «شورا»، بدین طریق در خدمت چپ دموکرات قرار می گیرند. ما می توانیم با هم «برکه» های کوچک کنونی را ترک کرده و به سوی وحدت چپ روان شویم. اما در هر صورت اگر «شورای موقت» بر این مخالفت خود با وحدت سازمان ها و فعالین منفرد، پای فشاری کند، این «شورا» متاسفانه دیگر نخواهد توانست نیروی این پروژه باشد. فکر می کنم در چنین حالتی، ضروری است که این پروژه بطور موقت و یا بطور دائم، بدون آن «شورا» ادامه یابد.

تداوم این پروژه وحدت که تنها چشم انداز وحدت چپ دموکرات را در شرایط کنونی تصویر می کند، مشروط به حضور هیچ نیرو یا گرایش از میان ما نیست. مصوبات ما، بدون مشروط کردن این پروژه به این یا آن گرایش، متونی روشن و صریح و غیر قابل تفسیر هستند. در شرایط کنونی ممکن است مجدداً در برابر انتخابی قرار گیریم. عقب گرد از تصمیم وحدت و راه طی شده می تواند پیشنهاد شود تا بعد بدنبال راه دیگری برای وحدت بگردیم. آلترناتیوی دیگر برای وحدت اگر وجود داشت تا کنون می بایست پیشنهاد می شد. راهی که تا کنون کشف نشده است، چند ماه دیگر نیز کشف نمی شود. نتیجه این پیشنهاد سلبی، بی چشم اندازی وحدت برای چپ دموکرات و بی اعتباری خود و تصمیماتمان در میان نیروهای متحدمان خواهد بود. توقف و در جا زدن نیز راهی نیست. گمان می کنم ما ناگزیر از ماندن بر تصمیم خود و ادامه راه با موافقین این پروژه هستیم. در این صورت این پروژه وحدت، قطعا ادامه می یابد و اراده ما، اعتبار تصمیماتمان را پاس خواهد داشت.

توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.

کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.