در بارهء دور جدید مذاکرات صلح بین دولت ترکیه و اوجالان

محمود نزهت زاده

با دیدار چند روز پیش نمایندگان عضو حزب صلح و دمکراسی با آقای اوجالان در زندان امرالی پروسهء صلح بین جنبش کردها و دولت ترکیه وارد مرحله ای کاملاً متفاوت شده است. به گفته خانم پروین بولدان رئیس فراکسیون نمایندگان حزب صلح و دمکراسی در مجلس ملی ترکیه و یکی از سه نماینده ای که با آقای اوجالان دیدار داشتند، آقای اوجالان این گفتگوها را آغاز یک پروسهء تاریخی نامیده و از طرفین خواسته با حساسیت کامل با این روند برخورد کنند.

این پروسه از این لحاظ تاریخی قلمداد می شود که برای اولین بار دولت ترکیه بطور رسمی و علنی آقای اوجالان و حزب کارگران کردستان، و در کنار آن حزب قانونی کردها یعنی حزب صلح و دمکراسی، را بعنوان مخاطبین اصلی مسئلهء کرد قبول نموده و با آنان وارد مذاکره شده است. علاوه برآن در تاریخ ترکیه این برای اولین بار است که حکومتی بدون ترس و واهمه از ارتش و فرماندهان آن چنین پروسه ای را آغاز می نماید. برای فهم بهتر این مسئله کافی است به آن اشاره کنم که افسری که فرماندهی عملیات دستگیری آقای اوجالان را بعهده داشت و مسئولیت اولین تیم بازجوئی و بعداً مذاکره با آقای اوجالان را بعهده داشت امروز به همراه بسیاری از همکاران اش و دیگر ژنرالهای ارتش به جرم عضویت در سازمان «مخفی ارگنکون» در زندان بسر می برد.

ولی آیا این کافی است که کردها اینبار به واقعی بودن این مذاکرات باور کنند؟ این اولین بار نیست که نمایندگانی از ارگان های بروکراسی امنیتی ترکیه در زندان امرالی با آقای اوجالان گفتگو می کنند. در واقع تاریخ گفتگوهای مخفی و غیررسمی بین نمایندگان دولت و اوجالان به سالهای آغازین دهه نود میلادی بر می گردد.

تورگوت اوزال رئیس جمهور مقتدر ترکیه در سالهای اولیه دهه نود میلادی به واسطه آقای جلال طالبانی گفتگوهای غیر مستقیمی را با آقای اوجالان آغاز نمود. نتیجه آن گفتگوها اعلام آتش بسی یکجانبه از سوی حزب کارگران کردستان بود. آقای اوزال هم در مقابل رسما اعلام کردند که خواهان حل مسئله کرد از طریق مسالمت آمیز هستند. آقای اوزال و تنی چند از کادرهای دولتی و نظامی طرفدار وی به شیوه مشکوک از طرف نظامیان و سازمانهای موازی با آن که تحت عنوان ژیتم و ارگنکون فعالیت می کردند (بخش های از دولت پنهان ترکیه که از آن بعنوان پایه های ترکیه گلادیو نامبرده می شوند) از میان برداشته شدند و از طرف دیگر تعدادی از عناصر مشکوک و نفوذی درون حزب کارگران کردستان در آن دوره با اقدامات تحریک آمیز و هدایت شده توسط عوامل امنیتی زمینه را برای آغاز دوره سیاه و خونین دهه 90 آماده نمودند که طی آن عوامل امنیتی و حزب الله ساختگی تحت کنترل آنان در کردستان هزاران فعال مدنی و اعضای سازمانهای دمکراتیک را بقتل رساندند. مقامات کنونی دولت شمار آن قتل ها را که در ادبیات سیاسی ترکیه از آنان بعنوان «قتل های فاعل مجهول» نامبرده می شوند هفده هزار تخمین می زنند. در طی این عملیات چند ساله حدود چهار هزار روستای کردنشین نیز توسط ارتش و نیروهای امنیتی تخریب گشتند. هدف از این عملیات چندین ساله «خشکاندن دریا بود تا ماهی ها نتوانند شنا کنند»، این عین جمله ای است که تانسو چیللر نخست وزیر وقت ترکیه بیان داشت.

در سال ۹۵ بار دیگر پ ک ک بصورت یکجانبه اعلام آتش بس نمود، دولت و ارتش هم بار دیگر این را به فرصتی تبدیل کردند برای تکمیل عملیات تصفیه و نابودی.

با ادامه جنگ و فشار وارد آمده به سوریه آقای اوجالان مجبور به ترک خاک سوریه شد و در طی مدت کوتاه اقامتش در ایتالیا به تلاش هایش برای برقراری صلح و حل مسئله کرد از طریق مسالمت آمیز ادامه داد. پروفسور عباس ولی از اندیشمندان کرد ساکن اروپا از جمله کسانی بود که در ایتالیا توانست با آقای اوجالان دیدار کند و در باره حل مسئله کرد با وی گفتگو کند. آقای ولی چند هفته پیش در گفتگو با بخش فارسی سایت کردی «ن ن س روژ» در باره پروسه صلح امرالی می گوید که اوجالان در آن سالها هم درست مثل امروز معتقد به حل صلح آمیز مسئله کرد بود ولی هیچ کسی در ترکیه بطور جدی خواهان شنیدن صدای اوجالان نبود. دولت ترکیه با رویکرد امنیتی به مسئله کرد نه خواهان مسئله کرد بلکه خواهان پاک نمودن صورت مسئله بود.

اوجالان بعد از دستگیری و طی مذاکره با نمایندگان ارتش و کسانیکه خود را نماینده نخست وزیر وقت ترکیه آقای بولنت اجویت معرفی می کردند طی فراخوانی از حزب کارگران کردستان خواست تا نیروهای گریلا را تماما از خاک ترکیه عقب نشینی کنند. گروهی از کادرهای پ ک ک هم از قندیل واروپا بعنوان گروههای حسن نیت به ترکیه رفتند. کادرهای تسلیم شده پ ک ک حکم های سنگینی گرفتند و نزدیک به پانصد گریلای حزب کارگران کردستان هم هنگام عقب نشینی و طی عملیاتهای نظامی ارتش کشته شدند. تمامی تلاشهای یک جانبه حزب کارگران کردستان برای برقراری صلحی شرافتمندانه بی نتیجه ماندند. در سال 2004 دوباره دور نوینی از جنک و درگیری آغاز گشتند. دهه 2000 میلادی اما دهه قدرتمند تر شدن جنبش کردستان در ترکیه می باشد. بسیاری از کردها که تا آن سالها درگیری ها را فقط به مثابه جنگ دولت با پ ک ک می دیدند شروع به حمایت علنی از حزب کارگران کردستان و حزب قانونی کردها که سیاستی همسو با سیاست های پ ک ک را دنبال می کرد نمودند. گستردگی این حمایت ها به اندازه ای رسید که علیرغم تمامی اقدامات غیر دمکراتیک و موانع بر سر حزب صلح و دمکراسی کاندیداهای این حزب در اتتخابات شهرداریها در بیش از صد شهرو قصبه به پیروزی رسیدند.

آخرین دور تلاشها برای برقراری صلح در سال 2009 و قبل از انجام رفراندوم قانون اساسی و انتخابات مجلس ترکیه شروع شد. نمایندگان آقای اردوغان در امرالی با آقای اوجالان گفتگوها را آغاز نمودند و در اسلو پایتخت نروژ هم گفتگوی دوجانبه بین نمایندگان حزب کارگران کردستان و حکومت ترکیه با نظارت یک سازمان معتبر بین المللی جریان داشتند. این گفتگوها با پایان یافتن انتخابات بطور یکجانبه از طرف دولت قطع گشتند. همزمان با این مذاکرات چند هزار عضو حزب صلح و دمکراسی که در بین آنان دهها شهردار، نمایندکان مجلس و رهبران حزب دیده می شدند دستگیر شدند. بیش از سی تن از وکلای آقای اوجالان و دهها روزنامه نگار و اساتید دانشگاه نیز در موج بعدی دستگیریها بازداشت شدند. کردها به این دور از مذاکرات نیز مانند یکی دیگر از«حیله های عثمانی» نگریستند. شکست این مذاکرات و دستگیری های گسترده سیاستمداران و فعالان کرد دیوار بی اعتمادی کردها به دولت ترکیه و حکومت اردوغان را ضخیم تر و بلندتر کرد.

ولی آیا کردها و ترکها، جنبش کردستان و دولت و حکومت ترکیه چاره ای جز صلح دارند؟

جواب این سوال قطعا نه می باشد.

ترکیه در این 30 سال هر چه در توان داشت بکار گرفت تا صورت مسئله را پاک کند، امریکا، اروپا و اسرائیل هم از دادن هیچ کمکی به ترکیه دریغ ننمودند و به جز دوره های کوتاهی بهنگام بروز اختلاف بین ترکیه و کشورهای مذبور بر سر مسائل منطقه ای، ترکیه از حمایت کاملا یکجانبه این قدرت ها علیه جنبش کردستان بهره مند بوده است. ولی ترکیه نه اینکه نتوانست جنبش کرد و حزب پیشرو آن یعنی پ ک ک را در ترکیه تصفیه کند بلکه جنبش به رهبری فکری و ایدئولوژیک آقای اوجالان بیش از بیش نه تنها در ترکیه بلکه در سوریه و ایران هم بسیار قوی تر گشته است. در سوریه حزب اتحاد دمکراتیک که خود را پیرو آموزه های فکری اوجالان می بیند عملا کنترل بخش های بزرگی از کردستان سوریه را در دست دارند و از حمایت اکثریت کردهای سوریه برخوردار می باشند. دولت ترکیه بدون در نظر گرفتن قدرت حزب اتحاد دمکراتیک نمی تواند سیاست مورد نظر خود را در سوریه به پیش برد.

ترکیه بدون حل مسئله کرد بعبارتی دیگر بدون در پیش گرفتن سیاستی جدید مبنی بر برابر حقوقی کردها و ترکها و تدوین یک قانون اساسی نو با روحی عدالت طلبانه و دمکراتیک نمی تواند به طور عملی به پیشاهنگ کاروان دمکراسی خواهی در منطقه تبدیل شود. علاوه بر آن این هم امری بر همه آشکار می باشد که ترکیه می خواهد به قدرت بزرگ اقتصادی منطقه تبدیل شود و به این ترتیب زمینه کامل ورود به کلوب کشورهای قدرتمند عضو اتحادیه اروپا را برای خود فراهم کند. بدون استقرار صلحی پایدار و پایان دوره درگیری و جنگ این امر ناممکن می باشد.

از طرف دیگر کردها هم به همان اندازه نیاز به صلح دارند. مردم فداکار کرد هر چه در توان داشتند و دارند در اختیار رهبران جنبش در کوه و شهر گذاشته اند تا مانع از تحقق سیاست اصلی ترکیه یعنی تصفیه و سرکوب کامل جنبش خود شوند. بی شک بدون مقاومت و فداکاری مردم کردستان این امر غیر ممکن می بود. سی سال مقاومت و مبارزه مداوم اگرچه در کنار خرابی ها و ویرانی های جنگ دستاوردهای بزرگی هم در پی داشته ولی بعقیده بسیاری از کردها دیگر زمان صلحی شرافتمندانه فرارسیده و باید در ضمن حفظ هوشیاری به استقبال صلح رفت. کردها اگرچه به مقامات دولت ترکیه بی اعتماد هستند اما اعتماد زیادی به آقای اوجالان دارند و امیدوارند که این بار نیت واقعی دولت ترکیه نه تصفیه و پاک نمودن صورت مسئله بلکه حلی مسئله کرد و رسیدن به صلح باشد. آقای اوجالان هم در دیدار با اعضای کرد پارلمان یادآور شده که ایشان یک زندانی هستند و نباید انتظار آن را از وی داشت که به تنهایی بار این مذاکرات را بردوش بگیرد. مسئولین حزب کارگران کردستان و حزب صلح دمکراسی هم اعلام کرده اند ضمن پایبندی به اوجالان خواهان فراهم شدن شرایطی هستند که بتوانند بطور مستقیم مورد مشاوره آقای اوجالان قرار گیرند.

کردها خواهان شفاف بودن کامل پروسه مذاکرات هستند و می خواهند همزمان با برداشتن گامهائی از طرف حزب کارگران کردستان طرف ترک هم با برداشتن گامهای مناسب حسن نیت خود را نشان دهد.

خواسته های حداقلی کردها برای استقرار صلحی پایدار چه می باشند؟

تدوین قانون اساسی دمکراتیک که درآن علاوه بر تضمین کلیه حقوق دمکراتیک و سیاسی شهروندان، حقوق دمکراتیک کردها و از جمله حق آموزش بزبان مادری نیز در آن درج گردد. کردها خواهان تغیر تعریف کنونی قانون اساسی از هویت شهروندی می باشند. بنابر تعریف کنونی قانونی اساسی همه شهروندان ترکیه ترک محسوب می شوند. کردها خواهان تعریفی غیر اتنیکی از هویت شهروندی در ترکیه می باشند. بیشتر مدل اسپانیا مورد نظر طرف کرد می باشد.

تغیر ساختار بشدت مرکزگرایانه قدرت در ترکیه و در پیش گرفتن سیاست عدم تمرکز. در این خصوص طرف کرد خواهان اجرای کامل مصوب شورای اتحادیه اروپا تحت عنوان «شروط خودگردانی اداره های محلی» می باشد.

آزادی زندانیان سیاسی و در راس آن آزادی آقای اوجالان و فراهم آوردن شرایط لازم برای شرکت اعضای حزب کارگران کردستان در زندگی سیاسی در ترکیه از جمله مهمترین خواسته های کنونی کردها می باشند.

این مطالبات بقول آقای اوجالان خواسته هایی نیستند که نتوان آنان را در شرایط کنونی ترکیه براورده نکرد . انعطاف طرف کرد و نیاز جامعه ترکیه به صلح امید به برقراری صلح و حل مسالمت آمیز مسئله کرد را بیشتر نموده است. استقرار صلح و حل دمکراتیک مسئله کرد بی شک تاثیر مثبتی هم بر مبارزات مردم ایران برای استقرار نظامی دمکراتیک خواهد گذاشت.

http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=51280

نظر خوانندگان

محل ارسال نظر در مورد اين مطلب:

توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.

کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.

بازگشت به خانه