جايزهء نوبل و دگرديسی «کارمان»

سونیا زکری

ترجمه مينوالوندي

در مقابل دفتر "توکل کارمان" در یک خیابان خلوت ماشین پلیس ایستاده است. او به تمسخر می گوید "نکند آمده اند مرا بگیرند؟" حتی به فکرش هم نمی رسد که مأموران برای حفاظت او آمده باشند. "کارمان" در پاییز 2011 بخاطر مبارزه اش برای دموکراسی برندهء جایزه صلح نوبل شد، اما روی صلح را در این فاصله نه او دیده است و نه "یمن".

 از نظر مومنان تندرو این جایزه پاداش غرب به کسانی است که همدست یهودیان هستند. کارمان، ژورنالیست، مدافع حقوق مدنی و مسلمان است. او بارها به زندان افتاده اما هرگز وانداده است. او و خانواده اش بارها مورد تهدید قرار گرفته اند اما او به این مسئله بی اعتناست.

هفتاد در صد زنان در یمن نقاب به چهره دارند اما "کارمان" امروز هم مثل هر روز یکی از روسری های رنگین اش را بر سر دارد. دو سال پیش او به مخالفت با رئیس جمهور مادام العمر یمن، علی عبداله صالح، در تظاهرات خیابانی شرکت می کرد. یک سال پیش صالح قدرت را پس از 33 سال، به معاون اش، عبد ربه منصور هادی، واگذار کرد. هم اکنون چه کسی در یمن حکومت می کند؟ کارمان با قطعیت جواب می دهد "همان رژیم سابق". صالح همچنان رئیس حزب  GPC (کنگره عمومی خلق) است و آنها نيز هم اکنون در حکومت موقت وزیر دارند. در مراسمی که صالح چند روز پیش در صنعا، در مقابل مسجد صالح، برگذار کرد ده ها هزار نفر از طرفداران اش رژه رفتند. این اولین قدرت نمایی او ظرف 18 ماه گذشته بود. کارمان می گوید "این چیزها مرا عصبانی می کند. ما می خواهیم رو به جلو حرکت کنیم اما او ما را به عقب می کشد".

جامعهء بین المللی (با مایه گذاری ویژهء شورای همکاری خلیج)، در مقابل تفویض مسالمت آمیز قدرت، به صالح مصونیت قضایی داده است. "مدل یمنی" به عنوان الگویی برای کشورهای دیگر، مثلاً برای  سوریه، مورد بحث بوده است. کارمان جنبه های منفی قضیه را مد نظر دارد و می گوید: "اعطای مصونیت اشتباه بزرگی بود چون که او حالا هر کاری که دلش بخواهد می کند". همین چندی پیش شورای امنیت سازمان ملل تهدید کرد که چنانچه صالح روند سیاسی کشور را مختل کند، دست به تحریم یمن خواهد زد. کارمان می گوید "تظاهرات اخیر یک چنین اختلالی بود". او معتقد است که صالح دارد از مردم اش انتقام می گیرد، جریان برق را قطع می کند، در خرابكاري لوله های انتقال نفت و گاز دست دارد و حامي گروه های مسلحی نظیر القاعده است (شبکه ترور القاعده در یمن از هر کشور دیگری قوی تر است). او در مقابل سئوال مربوط به ارائهء دلیل می گوید: "صالح ادعا می کند که با القاعده مبارزه کرده است اما در واقع امر رهبری تروریست ها در دست نیروهای امنیتی اوست. او کشور را در اختیار آنها گذاشته است تا خلافت خود را در آن بر پا کنند". پرزیدنت هادی در بیرون راندن القاعده از ابجان و شبوا موفقیت هایی داشته است و، از سوی دیگر، طرفدار هواپیماهای بی سرنشین امریکایی است که در عملیات شکار تروریست ها بارها و بارها غیرنظامیان را هم مورد هدف قرار داده اند. کارمان در مخالفت با این موضوع می گوید: " كشتن بدون حکم دادگاه قتل به حساب مي آيد. القاعده بیشتر از آن که یک مسئلهء نظامی باشد، یک مشکل اقتصادی و سیاسی است".

کارمان هم مانند بسیاری از یمنی ها امید زیادی به "محاورهء ملی" دارد. این کنفرانس که از 18 مارس برای مدت ششماه برگذار خواهد شد، قرار است همهء نیروهای متخاصم را گرد هم آورد و رتق و فتق اختلافات و منازعات، به شيوهء سياسي انجام شود. علاوه بر اين، كنفرانس پایه ریزی دستگاه دولتی آینده را در دستور کار دارد. کارمان عضو کمیتهء تدارک کنفرانس است. به اعتقاد او در صورت شکست کنفرانس، جنگ در یمن حتمی خواهد بود. در عین حال نسبت به برگذاری یک کنفرانس نمایشی هم هشدار می دهد. کارمان سه شرط اساسی برای جدی بودن کنفرانس قایل است: "صالح باید از ریاست حزب کنار برود، مصونیت  قضایی او لغو شود و پرزیدنت هادی ارتش را یکپارچه کند".

البته هادی اعلام کرده است که در سازماندهی ارتش تغییراتی خواهد داد ولی در حال حاضر پسر صالح کنترل گارد نیرومند جمهوری را در دست دارد و رقیب او، ژنرال علی محسن الاحمر، فرمانده هنگ یکم زرهی است. ارتش شقه شده است و جناح های رقیب هر یک بخش هایی از پایتخت را کنترل می کنند. به این وضعیت دخالت های خانواده بانفوذ الاحمر را هم باید اضافه کرد (ژنرال فوق الذکر با این خانواده قرابت فامیلی ندارد). نخبگان جامعه که سابقاً با هم متحد بودند اکنون با هم دشمنی می ورزند و هر یک مراقب آنست که دیگری چه می کند.

در چنین وضعیتی "محاورهء ملی" محکوم به شکست است. حیراک، جنبش جدایی طلب جنوب یمن، احساس می کند که مورد سرکوب قرار دارد. آنها از زمان سقوط صالح به این طرف جری تر شده اند. در تظاهراتی که اوج خشم مردم این منطقه بود، چهار نفر کشته شدند. حیراک در "محاوره" شرکت نخواهد کرد. تندروهایش تهدید به مقاومت مسلحانه می کنند. "حوتی" ها  که شیعه هستند بخش هایی از شمال کشور را در اختیار دارند. صاحب نظران آنها را با حزب اله لبنان مقایسه می کنند. آنها هم نسبت به محاورهء ملی سوظن دارند و آن را تجمعی از مخالفان شان در صنعا می دانند.

توکل کارمان به این مسائل آگاه است: "خواست ما این است که این گروه ها به احزاب سیاسی تبدیل شوند اما حوتی در شمال و یک گروه کوچک جدایی طلب مسلح در جنوب از طرف ایران تحریک و تسلیح می شوند".

البته همسایه های ثروتمند سنی مذهب، عربستان سعودی و قطر هم برخی سرنخ ها را در دست دارند. کارمان معتقد است که یمن بهای جنگ پنهانی بین ایران شیعی و کشورهای سنی مذهب خلیج را می پردازد.

آزادیخواهان در یمن "کارمان" را به نرمش و انعطاف نسبت به عربستان سعودی متهم می کنند. این کشور سنی مذهب با سیستم پادشاهی اش حامی "حزب اصلاح اسلامی" است که "کارمان" هم به آن تعلق دارد. بسیاری از افراد پراگماتیست نظیر خود کارمان و خانوادهء بانفوذ الاحمر، و نیز شیخ جنجالی عبدالمجید الزندانی، که در امریکا در لیست تروریستی قرار دارد، در این حزب فعالیت می کنند. روز جمعه اول مارس هزاران نفر از اعضای حزب یکی از خیابان های مرکزی صنعا را مسدود کردند. برخی یمنی ها معتقدند که حزب اصلاح اسلامی که اکنون در حکومت اعتلافی سهیم است، به همان شدت حکومت صالح قدرت طلب است. کارمان در مقابل این مسائل موضعی پراگماتیستی می گیرد: "احزاب ما بسیار ضعیف اند. ما به جای این که آنها را بیشتر تضعیف کنیم، باید از درون تغییرشان دهیم".

یمنی های جوانی که با او از دوران قیام آشنا هستند، می گویند "کارمان" نسبت به آن زمان دیپلمات تر شده است. او جمعی از اضداد است و هم محافظه کاران و هم لیبرال ها را از خود ناامید می کند. یک زن جوان یمنی با شور و هیجان می گوید که او جایزه نوبل را به خاطر مبارزه برای حقوق زنان گرفته است ولی حاضر نیست خودش را فمینیست بنامد: "پس باید جایزه اش را پس بدهد". در واقع امر هم این تنها سئوالی است که کارمان را به لکنت می اندازد "فمینیست؟ نه، من انسانم".

نقل از نشريه آلماني «زود دویچه سایتونگ»، 2ـ3 مارس 2013

نظر خوانندگان

محل ارسال نظر در مورد اين مطلب:

توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.

کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.

بازگشت به خانه