آرین فعال: چند دستگی ِ سرآمدان سیاسی در ایران

بازگشت به خانه پيوند به نظر خوانندگان آرشيو مقالات آرشيو صفحات اول جستجو

جمعه 6 ارديبهشت ماه 1392 ـ 26 آوريل 2013

جمهوری اسلامی در جستجوی رئیس جمهور تازه ای است، اما کشور در بن بست قرار دارد. گرچه که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران هنوز مدتی وقت دارند تا ثبت نام کنند: مبارزه برای تعیین جانشین رئیس جمهورِ مورد مناقشۀ ایران، محمود احمدی نژاد، که اجازۀ شرکت مجدد در انتخابات را به عنوان نامزد ندارد، مدت هاست که شروع شده. این درست که تازه در 14 ژوئیه انتخابات برگزار می شود اما موضوع تنها انتخاب هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران نیست.

بلکه این انتخابات برای کشور شیعی سرنوشت ساز است زیرا مسئلۀ سر تمامیت نظام سیاسی ایران است. چند روز پیش آشکارا می شد هیجان زدگی را بین رهبران ایران دید، آنگاه که رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای که در تمام امور حرف آخر را می زند و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس جمهور اسبق علی اکبر هاشمی رفسنجانی، ساعت ها دربارۀ انتخابات آینده به رایزنی پرداختند. خامنه ای در مقابل دو راهۀ ناخوشایندی قرار دارد: گرچه قول داده جریان های مختلف در انتخابات شرکت کنند اما گفتن این حرف از عمل کردن به آن آسان تر است. او از سال 2009 دست اصلاح طلب ها را از قدرت کوتاه کرده است. سران آنها، میرحسین موسوی و مهدی کروبی، همچنان در بازداشت خانگی به سر می برند. دست کم خامنه ای چند روز پیش برای اولین بار از سال 2009 با چند تن از اصلاح طلب ها برای تبادل نظر دیدار کرد. پاسخ به این پرسش دشوار است که آیا رئیس جمهور سابق محمد خاتمی، نامزد مطلوب اصلاح طلب ها، دوباره پا به عرصه خواهد گذاشت یا نه.

در هر حال خامنه ای می خواهد محکم کاری کند. آیت اللهِ سالخورده تدابیری چند اندیشیده تا به هر ترتیب شده از «مشکلاتی» همانند آنچه در قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال 2009 وجود داشت، یعنی زمانی که انتخاب مجدد و مورد مناقشۀ احمدی نژاد تحت الشعاعِ ماهها اعتراض و اتهام سنگین مبنی بر تقلب در انتخابات قرار گرفت، جلوگیری کند. رهبر انقلاب برای جلوگیری از مزاحمت ها – و به ویژه نیز آمدنِ یک رئیس جمهور نامحبوب که مانند فرد مورد حمایت سابقش احمدی نژاد راه خود را برود – دستور داد که مقررات جدیدی برای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری تدوین کنند. طبق این مقررات باید هر نامزد دست کم صد امضا از نمایندگان مجلس و وزیران سابق یا اعضای مجمع های مختلف ارائه کند تا اجازۀ اعلام نامزدی داشته باشد.

از طرف دیگر نامزد مورد نظر احمدی نژاد یعنی اسفندیار رحیم مشایی با حرف هایی درشت و لجوجانه در مقابل روحانیت، خود را از چشم خامنه ای انداخته و این برداشت را تأیید کرده که فاصله گیری چند ماهۀ گذشتۀ رهبر انقلاب از احمدی نژاد درست بوده است. و بعد نامزدهای نزدیک به خامنه ای هستند – برای نمونه علی اکبر ولایتی یا غلامعلی حداد عادل. اینان ائتلافی تشکیل داده اند تا احتمال رأی آوردن خود را بالا ببرند.

خامنه ای می خواهد به هر قیمت شده جلوی نا آرامی ها را بگیرد

یک تاج بخش در انتخابات – مانند همیشه – رفسنجانی است. خامنه ای از رفسنجانی که بعد از انتقاد علنی اش از انتخاب مجدد احمدی نژاد در سال 2009 از نظر سیاسی به حاشیه رانده شده بود بارها درخواست کرده بود با او راهبردی برای برونرفت از بن بست هایی که تمامیت نظام را تهدید می کنند اندیشه کند. خامنه ای از نظر سیاست خارجی گرفتار مناقشۀ اتمی و انزوای بین المللی ناشی از آن است.

رفسنجانی هشدارهای سال 2009 خود را علیه احمدی نژاد به حق می داند. مشکلاتی که او پیش بینی کرده بود رخ داده و ایران از نظر اقتصادی در حاشیۀ فروپاشی است. مجازات های غرب علیه ایران، به ویژه تحریم نفت و گاز اتحادیۀ اروپا باعث شده اند که صادرات نفت – رگ حیاتی اقتصاد ایران – ظرف یکسال به نصف رسید و ارزش واحد پول ملی ریال تا شصت درصد کاهش یافت. ایران از نظر داخلی به علت اوضاع اقتصادی در مخمصه است. از این رو خامنه ای نتوانست اختلاف های به وجود آمده در داخل و تحریکات دائمی احمدی نژاد را نسبت به سران روحانیت پایان دهد. اگر اوضاع به زودی بهتر نشود ممکن است نا آرامی های اجتماعی بروز کند.

ایران نفوذش را در همسایگی خود از دست می دهد

یک مایۀ نگرانی دیگر، نفوذ ایران در خاورنزدیک است که به خطر افتاده است: قدرتِ نزدیک ترین متحد ایران، رئیس جمهور سوریه بشار اسد هر روز بیش از دیروز متزلزل می شود، در مصر تلاش مشتاقانۀ آغازین برای نزدیکی دو کشور به علت مخالفت روحانیون سنی ناکام مانده است و حماس با انتخاب مجدد خالد مشعل گامی اساسی از تهران دور شده است.

گویی همۀ اینها کافی نیست: در عراق قبل از برگزاری انتخابات محلی، حمله هایی در مناطق شیعه نشین انجام شد و در بحرین رهبری سنی این هفته با گازاشک آور علیه تظاهرکنندگان وارد عمل شد. رهبری ایران در منطقه بخش زیادی از نفوذ خود را از دست داده است.

توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.

کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.